အိႏၵိယႏိုင္ငံ ေမာရိယမင္းဆက္ျဖစ္ေသာ “ပီယဒႆီ” အမည္ခံ အေသာကမင္းသည္ ကလိဂၤစစ္ပြဲအၿပီးတြင္ အလြန္ ရက္စက္ ၾကမ္းၾကဳတ္ေသာ စစ္ဘုရင္အျဖစ္မွ တရားဓမၼႏွင့္ အညီအုပ္ခ်ဳပ္ေသာ ဗုဒၶသာသနာျပဳမင္း အျဖစ္ ကူးေျပာင္းခဲ့သည္။ ကမၻာသမိုင္းတြင္ အံ့ခ်ီးဖြယ္ ကမၸည္းတင္ရေလာက္ေအာင္ ကိုယ္တိုင္တရားဓမၼကို က်င့္သံုး၏။ တရားဓမၼႏွင့္အညီ အုပ္ခ်ဳပ္စီမံခန္႔ခြဲ၏။ တိုင္းသားျပည္သူတို႔ တရားဓမၼကို ေစာင့္ေရွာက္ေစရန္လည္း အမိန္႔ျပန္တမ္း ေက်ာက္စာမ်ား ေရးထိုးစိုက္ထူကာ တရားဓမၼကို ျပန္႔ပြားေစ၏။ လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈကို ေလးစား တန္ဖိုးထားေသာမင္း ျဖစ္သည့္ အားေလ်ာ္စြာ၊ ထိုသို႔ေရးထိုးေသာ ေက်ာက္စာအမ်ားစုတို႔သည္ ဘာသာအယူဝါဒ မခြဲျခားပဲ တိုင္းသူျပည္သားအားလံုးတို႔ လိုက္နာေစႏိုင္မည့္ တရားဓမၼ ျဖစ္ေလသည္။ ေက်ာက္စာ အနည္းငယ္သာလွ်င္ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ တိုက္႐ိုက္ ပတ္သက္သည္။ ထိုအထဲမွ ေအာက္ပါ Bhabru Rock Edict ေက်ာက္စာသည္ ဗုဒၶသာသနာ အဓြန္႔ရွည္ တည္တံ့ေစရန္ ရည္႐ြယ္၍ ရဟန္းသံဃာေတာ္ႏွင့္တကြ ဗုဒၶဘာသာဝင္အေပါင္း လိုက္နာသင့္ေသာ ဘုရားေဟာ ေဒသနာေတာ္မ်ားကို ေ႐ြးထုတ္ ေလွ်ာက္ၾကားေသာ သာသနာေရးျပန္တမ္း တစ္ဆူျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ အေသာကမင္းႀကီး ကိုယ္တိုင္ ေ႐ြးခ်ယ္ခဲ့ျခင္းေလာ၊ တတိယသံဂါယနာ၏ ဦးစီးမေထရ္ျဖစ္ေသာ ေမာဂၢလိပုတၱတိႆေထရ္က ေ႐ြးထုတ္ေပးခဲ့ျခင္းေလာ မသိရေပ။
ဤေနရာတြင္ “ဝိနယသမုကသ (ဝိနယသမုကၠံသ)” သည္ ဝိနည္းမဟာဝါ ေဘသဇၨကၡႏၶကမွ စတုမဟာပေဒသကထာ ျဖစ္သည္။ ဝိနည္းေတာ္တြင္ ပညတ္ထားျခင္း မရွိေသာ အခ်က္မ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ “အပ္၏- မအပ္၏” ပိုင္းျခား ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ရန္အတြက္ ၫႊန္ၾကားထားသည့္ ဥပေဒသေလးရပ္ ျဖစ္သည္။ လိုရင္းအားျဖင့္ ဘုရားရွင္က “မအပ္” ဟု တားျမစ္ထားျခင္း၊ “အပ္၏” ဟု ခြင့္ျပဳထားျခင္း မရွိေသာ္လည္း အပ္စပ္သည္တို႔ႏွင့္ ဆန္႔က်င္ၿပီး မအပ္စပ္သည္တုိ႔ႏွင့္သာ ေလ်ာ္ပါက “မအပ္”၊ မအပ္စပ္သည္တုိ႔ႏွင့္ ဆန္႔က်င္ၿပီး အပ္စပ္သည္တို႔ႏွင့္ ေလ်ာ္ပါက “အပ္သည္” ဟု မွတ္ယူရန္ ၫႊန္ၾကားထားျခင္း ျဖစ္သည္။
“အရိယဝံသ”သည္ အဂၤုတၱရနိကာယ္ စတုကၠနိပါတ္လာ အရိယဝံသသုတ္ ျဖစ္သည္။ ဆြမ္း၊ သကၤန္း၊ ေက်ာင္းတို႔၌ ေရာင့္ရဲတင္းတိမ္ျခင္း၊ ဘာဝနာတရား၌ ေမြ႔ေလ်ာ္ျခင္း ဟူသည့္ အရိယာ မ်ိဳးႏြယ္တို႔ မပယ္စြန္႔သည့္ “အရိယဝံသ” တရားေလးပါးကို အေလးဂ႐ုထား၍ လိုက္နာျခင္းသည္ ျမတ္ေသာ အရိယာ မ်ိဳးႏြယ္ကို ေစာင့္ျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ေဟာၾကားထားသည့္ သုတ္ျဖစ္သည္။
“အနာဂတဘယ”သည္ အဂၤုတၱရနိကာယ္ ပၪၥကနိပါတ္လာ အနာဂတဘယသုတ္မ်ား ျဖစ္သည္။ အနာဂတ္တြင္ အိုနာေသေဘးမွ အစ သာသနာဆုတ္ယုတ္ပ်က္စီးျခင္း အဆံုး အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ေဘးအႏၲရာယ္မ်ားႏွင့္ ႀကံဳေတြ႔ႏိုင္သည္ဟု ႏွလံုးသြင္းကာ တရားထူးရေစရန္ မေမေလ်ာ့ေသာ လံု႔လျဖင့္ ႀကိဳးစားအားထုတ္ရန္ ေဟာၾကားထားသည္။ သာသနာအႏၲရာယ္ကို ႀကိဳ၍ ျမင္ကာ တရားဓမၼႀကိဳးစား အားထုတ္ျခင္းသည္ပင္ သာသနာ အဓြန္႔ရွည္စြာ တည္ရန္ အေၾကာင္း ျဖစ္ေနေလသည္။
“မုနိဂါထာ”သည္ သုတၱနိပါတ္တြင္လာေသာ မုနိသုတ္ ျဖစ္သည္။ ကိေလသာ အေဖာ္မမွီးဘဲ တစ္ပါးတည္း ေတာအရပ္တြင္ ေမြ႔ေလ်ာ္သည့္ ရေသ့ရဟန္း သူေတာ္စင္မ်ား၏ ဂုဏ္ကို ေဖာ္ညႊန္းသည့္ သုတ္ျဖစ္သည္။
“ေမာေနယ်သုတၱ”သည္ သုတၱနိပါတ္ နာလကသုတ္မွ ေဒဝီလရေသ့၏ တူျဖစ္သူ နာလကရဟန္းအား ေဟာၾကားသည့္ ေမာေနယ်တရား ျဖစ္သည္။ မိမိအား ဆဲေရးသူကိုျဖစ္ေစ ရွိခုိးသူကို ျဖစ္ေစ တန္းတူထားကာ အမ်က္ေဒါသ မထားရန္၊ မာန္မာနမတက္ႂကြရန္၊ ကာမဂုဏ္တရားတို႔ကို ပယ္စြန္႔ရန္၊ ဒါယကာတို႔ႏွင့္ ေရာေရာေႏွာေႏွာ မေနရန္ ေဟာၾကားထားေသာ တရားျဖစ္သည္။
ေက်ာက္စာမွ “ဥပတိသ-ပသိေန” ဟူေသာ စကားကို “ဥပတိႆအား ၾကည္ညိဳေသာ သို႔မဟုတ္ ဥပတိႆက ဘုရားအား ၾကည္ညိဳေသာ” ဟု အနက္ေကာက္ပါက ခႏၶဝဂၢသံယုတ္လာ သူစိမုခီသုတ္ႏွင့္ ဒီဃနိကာယ္ ပါေထရဝဂ္လာ သမၸသာဒနီယသုတ္တို႔ကို ယူႏိုင္သည္။ အိႏၵိယႏွင့္ အေနာက္တိုင္း ပညာရွင္မ်ားကမူ “ဥပတိႆျပသေန- ဥပတိႆ၏ ေမးျမန္းခ်က္” ဟု ဘာသာျပန္ဆို၍ သုတၱနိပါတ္ အ႒ကဝဂ္လာ သာရိပုတၱသုတ္ကို ေကာက္ယူၾကသည္။ ယင္းသုတ္သည္ ရဟန္းတို႔၏ က်င့္ဝတ္မ်ားကို ျပဆိုထားေသာ ေၾကာင့္ အဓိပၸါယ္ ယုတၱိရွိေၾကာင္း အေသာကေက်ာက္စာ စာအုပ္တြင္ အရွင္အာဒိစၥဝံသက မွတ္ခ်က္ေပးထားသည္။ အခ်ိဳ႕ကလည္း အရွင္သာရိပုတၱရာ အေလာင္းအလ်ာျဖစ္ေသာ ဥပတိႆက ေမးေလ်ာက္၍ အရွင္အႆဇိ ေျဖၾကားေတာ္မူသည့္ “ေယ ဓမၼာ ေဟတုပၸဘဝါ” အစခ်ီသည့္ ဂါထာဟု ယူဆၾကသည္။
“မုသာဝါဒႏွင့္စပ္၍ ေဟာၾကားေတာ္မူေသာ ရာဟုေလာဝါဒသုတ္” ဟူသည္မွာ မဇၩိမနိကာယ္မွ အမၺလ႒ိက ရာဟုေလာဝါဒသုတ္ကို ဆိုလိုသည္။ သိလ်က္ျဖင့္ မုသားကို ဆိုသူအတြက္ မျပဳဝံ့သည့္ မေကာင္းမႈကို ရွိမည္ မဟုတ္ေတာ့။ ထို႔ေၾကာင့္ အေပ်ာ္အပ်က္သေဘာျဖင့္ ျဖစ္ေစ မုသားစကား မဆိုရန္ သားေတာ္ရာဟုလာအား ေဟာၾကားထားေသာ ေဒသနာျဖစ္သည္။
ထိုေဒသနာတို႔သည္ သာသနာေတာ္ အဓြန္႔ရွည္စြာ တည္တံ့ေစရန္အတြက္ ဗုဒၶဘာသာဝင္တို႔ လိုက္နာသင့္သည့္ တရားေဒသနာမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း သီရိဓမၼာေသာကမင္းႀကီးက ကမၸည္းေက်ာက္စာတင္ခဲ့ပါသည္။ သာသနာ တည္တံ့ျပန္႔ပြားေရးကို လိုလားသည့္ အမ်ိဳးေကာင္းသားတို႔သည္ ထိုထိုေဒသနာတို႔ကို ေလ့လာ မွတ္သား လိုက္နာသင့္လွပါသည္။
စာၫႊန္း
Ṭhānissaro Bhikkhu - That the True Dhamma Last the Long Time
အရွင္အာဒိစၥဝံသ - အာေသာကေက်ာက္စာေတာ္
ပိယဒႆီမင္းသည္ မာဂဓတိုင္း သံဃာတုိ႔အား ရွိခိုးေလွ်ာက္ထားပါ၏။ အရွင္ျမတ္တို႔ အနာေရာဂါကင္း၍ ခ်မ္းသာစြာ ေနၾကရပါေစ။ အရွင္ျမတ္တို႔ဘုရား… အကၽြႏု္ပ္၏ ဘုရား, တရား, သံဃာ၌ ျမတ္ႏိုးၾကည္ညိဳျခင္းကို အရွင္တို႔ သိၾကပါ၏။ အရွင္ျမတ္တို႔ဘုရား… ျမတ္စြာဘုရား ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့ေသာ တရားေတာ္အားလံုးတို႔သည္ ေကာင္းစြာ ေဟာၾကားေတာ္မူအပ္ေသာ တရားေတာ္မ်ားခ်ည္းသာ ျဖစ္ပါသည္။ အရွင္ျမတ္တို႔ဘုရား… ထိုတရားေတာ္မ်ားထဲမွ သူေတာ္ေကာင္းတရား(သဒၶမၼ)ကို အဓြန္႔ရွည္စြာ တည္တံ့ေစရန္ ေဟာၾကားထားအပ္ေသာ တရားအခိ်ဳ႕ကို ေလွ်ာက္တင္ခြင့္ ျပဳပါဘုရား။
ထိုတရားေတာ္တို႔ကား ဝိနယသမုကသ၊ အရိယဝံသ၊ အနာဂတဘယ၊ မုနိဂါထာ၊ ေမာေနယ်သုတၱ, ဥပတိသပသိန၊ မုသာဝါဒႏွင့္စပ္၍ ေဟာၾကားေတာ္မူေသာ ရာဟုေလာဝါဒသုတ္တို႔ ျဖစ္ပါသည္။
ထိုတရားေဒသနာေတာ္တို႔အား ရဟန္းေယာက္်ား, ရဟန္းမိန္းမ, ဥပါသကာ, ဥပါသိကာမတို႔သည္ မျပတ္ သင္ယူမွတ္ထား ေဆာင္ထားၾကေစလိုပါသည္။ အရွင္ျမတ္တို႔ဘုရား… ကၽြႏု္ပ္၏ လိုအင္ဆႏၵကို အမ်ားသိရွိၾကေစရန္ ဤကမၸည္း ေက်ာက္စာကို ေရးထိုးေစပါသည္။ (အေသာကမင္း၏ ေက်ာက္စာ Bhahbru Rock Edict)
"His Gracious Majesty, King of Magadha, bows down to the Sangha and — hoping that they are free from disease and living in peace — addresses them as follows: You know well the extent of my reverence and faith in the Buddha, Dhamma, and Sangha. Whatever has been said by the Buddha has of course been well-said. But may I be permitted to point out the passages of scripture I have selected that the True Dhamma might last a long time: Vinaya-samukasa, Aliya-vasani, Anagata-bhayani, Muni-gatha, Mauneya-sute, Upatisa-pasine, and the Instructions to Rahula beginning with (the topic of) falsehood, as taught by the Blessed One.
"Reverend Sirs, I would like the reverend bhikkhus and bhikkhunis — as well as the laymen and laywomen — to listen to these passages frequently and to ponder on them.
"For this reason, Reverend Sirs, I am having this enscribed so that they may know of my intention."
ဤေနရာတြင္ “ဝိနယသမုကသ (ဝိနယသမုကၠံသ)” သည္ ဝိနည္းမဟာဝါ ေဘသဇၨကၡႏၶကမွ စတုမဟာပေဒသကထာ ျဖစ္သည္။ ဝိနည္းေတာ္တြင္ ပညတ္ထားျခင္း မရွိေသာ အခ်က္မ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ “အပ္၏- မအပ္၏” ပိုင္းျခား ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ရန္အတြက္ ၫႊန္ၾကားထားသည့္ ဥပေဒသေလးရပ္ ျဖစ္သည္။ လိုရင္းအားျဖင့္ ဘုရားရွင္က “မအပ္” ဟု တားျမစ္ထားျခင္း၊ “အပ္၏” ဟု ခြင့္ျပဳထားျခင္း မရွိေသာ္လည္း အပ္စပ္သည္တို႔ႏွင့္ ဆန္႔က်င္ၿပီး မအပ္စပ္သည္တုိ႔ႏွင့္သာ ေလ်ာ္ပါက “မအပ္”၊ မအပ္စပ္သည္တုိ႔ႏွင့္ ဆန္႔က်င္ၿပီး အပ္စပ္သည္တို႔ႏွင့္ ေလ်ာ္ပါက “အပ္သည္” ဟု မွတ္ယူရန္ ၫႊန္ၾကားထားျခင္း ျဖစ္သည္။
“အရိယဝံသ”သည္ အဂၤုတၱရနိကာယ္ စတုကၠနိပါတ္လာ အရိယဝံသသုတ္ ျဖစ္သည္။ ဆြမ္း၊ သကၤန္း၊ ေက်ာင္းတို႔၌ ေရာင့္ရဲတင္းတိမ္ျခင္း၊ ဘာဝနာတရား၌ ေမြ႔ေလ်ာ္ျခင္း ဟူသည့္ အရိယာ မ်ိဳးႏြယ္တို႔ မပယ္စြန္႔သည့္ “အရိယဝံသ” တရားေလးပါးကို အေလးဂ႐ုထား၍ လိုက္နာျခင္းသည္ ျမတ္ေသာ အရိယာ မ်ိဳးႏြယ္ကို ေစာင့္ျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ေဟာၾကားထားသည့္ သုတ္ျဖစ္သည္။
“အနာဂတဘယ”သည္ အဂၤုတၱရနိကာယ္ ပၪၥကနိပါတ္လာ အနာဂတဘယသုတ္မ်ား ျဖစ္သည္။ အနာဂတ္တြင္ အိုနာေသေဘးမွ အစ သာသနာဆုတ္ယုတ္ပ်က္စီးျခင္း အဆံုး အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ေဘးအႏၲရာယ္မ်ားႏွင့္ ႀကံဳေတြ႔ႏိုင္သည္ဟု ႏွလံုးသြင္းကာ တရားထူးရေစရန္ မေမေလ်ာ့ေသာ လံု႔လျဖင့္ ႀကိဳးစားအားထုတ္ရန္ ေဟာၾကားထားသည္။ သာသနာအႏၲရာယ္ကို ႀကိဳ၍ ျမင္ကာ တရားဓမၼႀကိဳးစား အားထုတ္ျခင္းသည္ပင္ သာသနာ အဓြန္႔ရွည္စြာ တည္ရန္ အေၾကာင္း ျဖစ္ေနေလသည္။
“မုနိဂါထာ”သည္ သုတၱနိပါတ္တြင္လာေသာ မုနိသုတ္ ျဖစ္သည္။ ကိေလသာ အေဖာ္မမွီးဘဲ တစ္ပါးတည္း ေတာအရပ္တြင္ ေမြ႔ေလ်ာ္သည့္ ရေသ့ရဟန္း သူေတာ္စင္မ်ား၏ ဂုဏ္ကို ေဖာ္ညႊန္းသည့္ သုတ္ျဖစ္သည္။
“ေမာေနယ်သုတၱ”သည္ သုတၱနိပါတ္ နာလကသုတ္မွ ေဒဝီလရေသ့၏ တူျဖစ္သူ နာလကရဟန္းအား ေဟာၾကားသည့္ ေမာေနယ်တရား ျဖစ္သည္။ မိမိအား ဆဲေရးသူကိုျဖစ္ေစ ရွိခုိးသူကို ျဖစ္ေစ တန္းတူထားကာ အမ်က္ေဒါသ မထားရန္၊ မာန္မာနမတက္ႂကြရန္၊ ကာမဂုဏ္တရားတို႔ကို ပယ္စြန္႔ရန္၊ ဒါယကာတို႔ႏွင့္ ေရာေရာေႏွာေႏွာ မေနရန္ ေဟာၾကားထားေသာ တရားျဖစ္သည္။
ေက်ာက္စာမွ “ဥပတိသ-ပသိေန” ဟူေသာ စကားကို “ဥပတိႆအား ၾကည္ညိဳေသာ သို႔မဟုတ္ ဥပတိႆက ဘုရားအား ၾကည္ညိဳေသာ” ဟု အနက္ေကာက္ပါက ခႏၶဝဂၢသံယုတ္လာ သူစိမုခီသုတ္ႏွင့္ ဒီဃနိကာယ္ ပါေထရဝဂ္လာ သမၸသာဒနီယသုတ္တို႔ကို ယူႏိုင္သည္။ အိႏၵိယႏွင့္ အေနာက္တိုင္း ပညာရွင္မ်ားကမူ “ဥပတိႆျပသေန- ဥပတိႆ၏ ေမးျမန္းခ်က္” ဟု ဘာသာျပန္ဆို၍ သုတၱနိပါတ္ အ႒ကဝဂ္လာ သာရိပုတၱသုတ္ကို ေကာက္ယူၾကသည္။ ယင္းသုတ္သည္ ရဟန္းတို႔၏ က်င့္ဝတ္မ်ားကို ျပဆိုထားေသာ ေၾကာင့္ အဓိပၸါယ္ ယုတၱိရွိေၾကာင္း အေသာကေက်ာက္စာ စာအုပ္တြင္ အရွင္အာဒိစၥဝံသက မွတ္ခ်က္ေပးထားသည္။ အခ်ိဳ႕ကလည္း အရွင္သာရိပုတၱရာ အေလာင္းအလ်ာျဖစ္ေသာ ဥပတိႆက ေမးေလ်ာက္၍ အရွင္အႆဇိ ေျဖၾကားေတာ္မူသည့္ “ေယ ဓမၼာ ေဟတုပၸဘဝါ” အစခ်ီသည့္ ဂါထာဟု ယူဆၾကသည္။
“မုသာဝါဒႏွင့္စပ္၍ ေဟာၾကားေတာ္မူေသာ ရာဟုေလာဝါဒသုတ္” ဟူသည္မွာ မဇၩိမနိကာယ္မွ အမၺလ႒ိက ရာဟုေလာဝါဒသုတ္ကို ဆိုလိုသည္။ သိလ်က္ျဖင့္ မုသားကို ဆိုသူအတြက္ မျပဳဝံ့သည့္ မေကာင္းမႈကို ရွိမည္ မဟုတ္ေတာ့။ ထို႔ေၾကာင့္ အေပ်ာ္အပ်က္သေဘာျဖင့္ ျဖစ္ေစ မုသားစကား မဆိုရန္ သားေတာ္ရာဟုလာအား ေဟာၾကားထားေသာ ေဒသနာျဖစ္သည္။
ထိုေဒသနာတို႔သည္ သာသနာေတာ္ အဓြန္႔ရွည္စြာ တည္တံ့ေစရန္အတြက္ ဗုဒၶဘာသာဝင္တို႔ လိုက္နာသင့္သည့္ တရားေဒသနာမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း သီရိဓမၼာေသာကမင္းႀကီးက ကမၸည္းေက်ာက္စာတင္ခဲ့ပါသည္။ သာသနာ တည္တံ့ျပန္႔ပြားေရးကို လိုလားသည့္ အမ်ိဳးေကာင္းသားတို႔သည္ ထိုထိုေဒသနာတို႔ကို ေလ့လာ မွတ္သား လိုက္နာသင့္လွပါသည္။
စာၫႊန္း
Ṭhānissaro Bhikkhu - That the True Dhamma Last the Long Time
အရွင္အာဒိစၥဝံသ - အာေသာကေက်ာက္စာေတာ္
