ဧရာ၀တီ ကာကြယ္ေရး

ဇြန္လကုန္ပိုင္းက မႏၲေလး ေက်ာက္၀ိုင္းမွာ တ႐ုတ္ကုန္သည္ေတြနဲ႔ ရန္ပြဲျဖစ္တဲ့ သတင္းၾကားေတာ့၊ ဟိုေရာက္ ဒီေရာက္ ေတြးမိရင္း၊ ကေလးငယ္ တစ္ေယာက္ လမ္းေလွ်ာက္ၿပီး ကူးႏိုင္ေလာက္တဲ့ အထိ ခမ္းသြားတဲ့ျမစ္၊ ဒီျမစ္ကို မွီၿပီး ရွာေဖြ စားေသာက္ခဲ့ၾကတဲ့ သူေတြရဲ႕ အသက္ေမြးမႈ အေျပာင္းအလဲ ဓာတ္ပံု ႏွစ္ပံုကို “ေ႐ႊစာရံ ေက်ာက္၀ိုင္း” ဆိုၿပီး ပို႔စ္ တစ္ခု တင္ခဲ့ဖူးတယ္။
http://sonata-cantata.blogspot.com/2011/07/blog-post.html

ဆည္ေျမာင္းေတြနဲ႔ ေရအားလွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား ထုတ္လုပ္မႈေတြ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အတိုင္းအတာ တစ္ခုထိ လိုအပ္ေနတာကေတာ့ အေထြအထူး ေျပာစရာ မလိုလွပါဘူး။ သို႔ေသာ္လည္း ျမန္မာျပည္ရဲ႕ အသက္ေသြးေၾကာျဖစ္တဲ့ ဧရာ၀တီျမစ္ႀကီးေပၚမွာ ဧရာမဆည္ႀကီးတစ္ခု ေဆာက္မယ္ဆိုတာကေတာ့ အျခားေသာ သာမာန္ ဆည္ေတြ၊ ေရအားလွ်ပ္စစ္ ထုတ္လုပ္ေရးေတြလို သေဘာထားလို႔ မရပါဘူး။

ဆည္ႀကီးေတြရဲ႕ အႏၲရာယ္က ႏ်ဴကလီယား ဓာတ္ေပါင္းဖိုႀကီးေတြထက္ ပိုၿပီး ေၾကာက္စရာ ေကာင္းတယ္လို႔ Scienctific American မွာေရးထားပါတယ္။ ဂ်ပန္ ဖူကုရွိမား ဓာတ္ေပါင္းဖို သံုးခု အရည္ေပ်ာ္တာ လူတစ္ေယာက္မွ မေသဘူး။ ၁၉၇၀ႏွစ္ေတြတုန္းက တ႐ုတ္ျပည္က ဆည္က်ိဳးေပါက္မႈေတြေၾကာင့္ လူႏွစ္သိန္းထက္ မနည္း ေသဆံုးခဲ့တယ္။ အလားတူပဲ ၂၀၁၁ ဇြန္လအတြင္းမွာပဲ တ႐ုတ္ျပည္အလယ္ပိုင္းနဲ႔ ေတာင္ပိုင္းက ဆည္ေတြေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေရလႊမ္းမိုးမႈ၊ ေျမၿပိဳမႈေတြေၾကာင့္ အိုးအိမ္ေတြကို စြန္႔ခြာ ေျပာင္းေ႐ႊ႕ခဲ့့ရတဲ့ လူဦးေရဟာ ၂၀၁၁ ဇြန္လ တစ္လအတြင္းမွာပဲ ငါးသိန္းရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဂ်ပန္ ႏ်ဴကလီယား ဓာတ္ေပါင္းဖို အႏၲရာယ္ေၾကာင့္ ေျပာင္းေ႐ႊ႕ ေနရာခ်ထားခဲ့ရတဲ့ လူဦးေရ ရွစ္ေသာင္းႏွင့္ ယွဥ္ျပၿပီး၊ ဆည္ႀကီးေတြရဲ႕ အႏၲရာယ္က ပိုၿပီး ေၾကာက္စရာ ေကာင္းတယ္လုိ႔ ေရးထားပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ဆည္နဲ႔ ႏ်ဴကလီယား ဘယ္ဟာက ပိုအႏၲရာယ္ႀကီးသလဲဆိုတာ အျငင္းပြားေနတာထက္ ဆည္ေတြရဲ႕ အႏၲရာယ္က မေသးလွဖူးဆိုတာ ေပၚလြင္ေစခ်င္ပါတယ္။


(Scienctific American: http://blogs.scientificamerican.com/observations/2011/06/20/more-dangerous-than-nuclear-power-the-floods-caused-by-aging-dams-video/)
ဆည္ေရေလွာင္ကန္ေၾကာင့္ အနီးအနား ေဒသတ၀ိုက္မွာ ေရလႊမ္းမိုးခံရမယ္။ ေဒသခံျပည္သူေတြ ေျပာင္းေ႐ႊ႕ေပးရမယ္။ လယ္ယာေျမေတြ၊ သစ္ေတာေတြ ေရျမဳတ္သြားမယ္။ ဆည္ေရေလွာင္ကန္က သဘာ၀ အင္းအိုင္ေတြလို မဟုတ္ဘဲ၊ ေရထုထည္ပမာဏ အတက္အက် ေရဖိအား အေျပာင္းအလဲမ်ားၿပီး ျမန္တဲ့အတြက္ ေျမငလွ်င္လႈပ္မႈေတြ ပိုမ်ားလာႏိုင္ပါတယ္။ တ႐ုတ္ျပည္ စီခၽြမ္ေျမငလွ်င္က ဆည္ႀကီးေတြရဲ႕ အက်ိဳးဆက္ မကင္းဖူးလုိ႔ သိပၸံပညာရွင္ေတြက ယူဆထားၾကတယ္။ ျမစ္ဆံုဆည္ေနရာဟာ စစ္ကိုင္းျပတ္ေ႐ြ႕ေၾကာႀကီးနဲ႔ သိပ္မေ၀းလွတာေၾကာင့္ အိပ္ေမာက်ေနတဲ့ ေျမငလွ်င္ႀကီးကို လႈပ္ႏိႈးလိုက္သလို ျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။

ဆည္ေတြရဲ႕သေဘာက မိုးနည္းခ်ိန္မွာ သတ္မွတ္ ေရပမာဏရေအာင္ ပိတ္ေလွာင္ထားလို႔ ျမစ္ေအာက္ပိုင္းမွာ ပံုမွန္ ေရက်ခ်ိန္မွာထက္ ပိုၿပီးနည္းေနမယ္။ ျမစ္ေရစီးႏႈန္း နည္းသြားရင္ ျမစ္၀ကၽြန္းေပၚေဒသေတြမွာ ပင္လယ္ေရငံေတြက အထက္ကို တိုး၀င္ လာမယ္။ ဒီေတာ့ ျမစ္၀ကၽြန္းေပၚေဒသေတြမွာ ေသာက္သံုး ေရရွားပါးတာတို႔၊ လယ္ယာေျမေတြမွာ ဆားငံဓာတ္ေပါက္ၿပီး စိုက္ပ်ိဳးေရးကို ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါး ထိခိုက္ႏိုင္တယ္။


http://english.aljazeera.net/video/asia-pacific/2011/04/201142243514772334.html
(Aljazeera သတင္းဌာနမွ ႐ိုက္ကူးထားေသာ ဧရာ၀တီဆည္ သတင္းမွတ္တမ္း)

မိုးမ်ားခ်ိန္ေရာက္ျပန္ေတာ့လည္း ဆည္မက်ိဳးေအာင္ ေရေတြကို ေဖာက္ခ်ရလုိ႔ မေမွ်ာ္လင့္ပဲ ေရႀကီးတတ္ပါတယ္။ ဒီလိုေဖာက္ခ်တဲ့အခါ လံုေလာက္တဲ့ သတိေပး ေၾကညာခ်က္မ်ိဳး မရွိတဲ့အတြက္ အသက္ေဘးအႏၲရာယ္နဲ႔ ႀကံုရၾကတယ္။ လယ္ယာေျမေတြ ပ်က္စီးဆံုး႐ႈံးရတယ္။ ျမစ္ဆံုဆည္ေလာက္မႀကီးတဲ့ ဆည္ေတြအနားမွာ ေနသူေတြေတာင္ ဒီလို ေရလႊမ္းမိုးမႈမ်ိဳးေတြကို မိုးမ်ားတဲ့ႏွစ္တိုင္း လိုလိုမွာ ႀကံုေတြ႔ေနရတာပါ။ ေတာသူေတာင္သားေတြက ဗဟုသုတနည္းေတာ့ ဘယ္သူ႔ကိုမွ အျပစ္မတင္ပဲ မိုးေလ၀သကိုပဲ အျပစ္ ပံုခ်ေနၾကေတာ့တယ္။ တမင္ ေဖာက္ခ်႐ံုေလာက္မဟုတ္ဘဲ ဆည္က်ိဳးသြားမယ္ဆိုရင္ေတာ့ နာဂစ္ထက္ဆိုးတဲ့ အျဖစ္မ်ိဳး ႀကံဳႏိုင္ပါတယ္။ ဆည္ဆိုတာမ်ိဳးကလည္း သက္တမ္းရွိပါတယ္။ သက္တမ္းရင့္လာတာနဲ႔အမွ် ျပဳျပင္ ထိမ္းသိမ္းရတဲ့ ကုန္က် စားရိတ္က တက္လာၿပီး၊ အခ်ိန္ကိုက္ ဗံုးတစ္လံုးကို ပိုက္ထားရသလို အႏၲရာယ္က ပိုႀကီးလာပါလိမ့္မယ္။ လတ္တေလာအက်ိဳးစီးပြားနဲ႔ ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာကိုသာ အေလးေပးလြန္းၿပီး၊ လူေတြရဲ႕အသက္လံုၿခံဳေရးကို သိပ္ဦးစားမေပးတဲ့ တ႐ုတ္လို ႏိုင္ငံမ်ိဳးက ဦးစီးၿပီးေဆာင္ရြက္မယ္ဆိုေတာ့ ဆည္ရဲ႕သက္တမ္းနဲ႔ အရည္အေသြးက ရတက္ မေအးစရာပါ။ (ႏို႔မႈန္႔ကိစၥနဲ႔ က်ည္ဆံရထားကိစၥေတြကို ၾကည့္ရင္ သိႏိုင္ပါတယ္)။

အခု ျမစ္ဆံုဆည္ကိစၥက အျခားႏိုင္ငံေတြမွာ ေျပာေနၾကရတဲ့ သဘာ၀ေဘးအႏၲရာယ္၊ ဇီ၀မ်ိဳးကြဲမ်ားဆံုး႐ႈံးမႈ၊ ေဂဟစနစ္ပ်က္စီးမႈ၊ သမိုင္းအေမြအႏွစ္တို႔ ဆံုး႐ံႈးမႈ စတဲ့ ပံုမွန္ဆည္ျပႆနာေတြထက္ ပိုၿပီး ႐ႈတ္ေထြးပါတယ္။ ဒါကေတာ့ လူမ်ိဳးေရးနဲ႔ ႏိုင္ငံေရး အက်ိဳးဆက္ေတြပါ။ သိပ္မေ၀းေတာ့တဲ့ကာလမွာ ျမစ္ဆံုေဒသကေနတဆင့္ ျမန္မာတစ္ႏိုင္ငံလံုးဟာ တ႐ုတ္ျပည္ရဲ႕ စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရး ၾသဇာလႊမ္းမိုးမႈေအာက္ကို ေရာက္သြားႏိုင္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအတြက္ ႏိုင္ငံရပ္ျခားက ရင္းႏွီးျမဳတ္ႏွံမႈေတြ လိုအပ္တာမွန္ေပမယ့္၊ ဒီကုမၸဏီႀကီးေတြဟာ ႏိုင္ငံရဲ႕သဘာ၀ ရင္းျမစ္ေတြကို ေသြးစုတ္မယ့္ ေခတ္သစ္အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီလိုမ်ိဳး မျဖစ္ဖို႔ေတာ့ လိုပါတယ္။ ကုန္ထုတ္လုပ္ေရးန႔ဲ ၀န္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းမ်ိဳးေတြကသာ အိမ္ရွင္ႏိုင္ငံအတြက္ ရည္ရွည္အက်ိဳး ျဖစ္ထြန္းႏိုင္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ လူဦးေရသိပ္သည္းမႈ အလြန္မ်ားၿပီး အိမ္နီးနားခ်င္းျဖစ္ေနတဲ့ တ႐ုတ္နဲ႔ အိႏၵိယလို ႏိုင္ငံမ်ိဳးေတြနဲ႔ ဆက္ဆံရာမွာ အစကတည္းက လူ၀င္မႈႀကီးၾကပ္ေရး၊ စီးပြားေရး လုပ္ပိုင္ခြင့္၊ ေျမယာပိုင္ဆိုင္ခြင့္ စတဲ့ကိစၥေတြမွာ ထိမ္းထိမ္း သိမ္းသိ္မ္း ရွိဖို႔လိုပါတယ္။ မဟုတ္ရင္ ေနာင္တခ်ိန္မွာ မလိုလားအပ္တဲ့ လူမ်ိဳးေရး ပဋိပကၡေတြကအစ လူမ်ိဳးေပ်ာက္တဲ့ အဆင့္အထိ ဆိုးက်ိဳးေတြ ႀကံဳႏိုင္တယ္။


(တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွ ႐ိုက္ကူးေသာ ျမစ္ဆံုဆည္ စီမံကိန္းသတင္းမွတ္တမ္း ဗီဒီယို)

http://www.burmariversnetwork.org/dam-projects/irrawaddynmaimali.html
(ကခ်င္လူမႈဖြံၿဖိဳးမႈ ကြန္ယက္မွ ျဖန္႔ေ၀ေသာ စာတမ္း)

နယ္ပယ္အသီးသီးက ပညာရွင္ေတြကေတာ့ ဒီထက္ပိုၿပီး ေကာင္းက်ိဳး ဆိုးျပစ္ေတြကို ေထာက္ျပႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ ဒီဆည္ေၾကာင့္ အက်ိဳးေက်းဇူးေတြရွိမွာ မွန္ေပမယ့္၊ ေရရွည္ ခံစားၾကရမယ့္ ဆိုးက်ိဳးေတြက မေတြး၀ံ့ေလာက္ေအာင္ မ်ားေနမွာပါ။ ဒီျမစ္ဆံုဆည္ႀကီးဟာ ေနာင္သားစဥ္ေျမးဆက္အတြက္ တိုက္ခဲ့တဲ့ က်ိန္စာႀကီး ျဖစ္ေနပါလိမ့္မယ္။ တ႐ုတ္ျပည္မွာ “တံတားဆိုရင္ ေငြ၊ လမ္းဆိုရင္ ေ႐ႊ၊ ဆည္ဆိုရင္ စိန္” ဆုိတဲ့ စကားတစ္ခုရွိတယ္။ ဆည္တစ္ခု ေဆာက္ဖို႔ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္လိုက္ႏိုင္ရင္ပဲ ေငြေတြ ပံုေအာရတာကိုး။ ဒီေတာ့ ျမစ္ဆံုဆည္စီမံကိန္းကေန ေငြ တလံုးတရင္း ရလိုက္တဲ့ (ရလာမယ့္) ကုမၸဏီေတြ၊ ပြဲစားေတြကေတာ့ ျပည္သူေတြရဲ႕ ဆႏၵ၊ ပညာရွင္ေတြရဲ႕ သတိေပးမႈေတြကို မ်က္ကြယ္ျပဳၿပီး ေရွ႕ကို ဇြတ္တုိးၾကမွာပါပဲ။ တကယ္ေတာ့ ဒီလို စီမံကိန္းႀကီးမ်ိဳးကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ျပည္သူေတြေရွ႕ခ် မျပခဲ့ဘဲ၊ ဒီအဆင့္အထိ ေရာက္လာတာကိုက မျဖစ္သင့္တဲ့ ကိစၥတစ္ခုပါ။

အခုတစ္ေလာမွ Eleven Media Group လို တာ၀န္သိတဲ့ သတင္းမီဒီယာေတြရဲ႕ ေက်းဇူးေၾကာင့္ ျပည္သူေတြ နည္းနည္းပိုၿပီး သိခြင့္ရလာၾကပါတယ္။ “ျမစ္ဆံုဆည္ စီမံကိန္းကို ဟန္႔တားႏိုင္ေလာက္ေသးရဲ႕လား” ဆိုတာေတာ့ ျပည္သူေတြရဲ႕ ညီညြတ္မႈနဲ႔ ဆႏၵျပင္းျပမႈေပၚမွာ မူတည္ပါလိမ့္မယ္။

ဧရာ၀တီအတြက္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဘာလုပ္ႏိုင္ပါသလဲ။

၁။ သက္ဆိုင္ရာ နယ္ပယ္အသီးသီးက ပညာရွင္ေတြရဲ႕ စုစည္းေဆြးေႏြးၾကၿပီး ပညာရွင္အဆင့္ စာတမ္းေတြေရးသား ဖတ္ၾကားသင့္ပါတယ္။
၂။ ပညာရပ္စကားလံုးေတြနဲ႔ ရင္းႏွီး ကၽြမ္း၀င္မႈမရွိတဲ့ ေတာသူေတာင္သား လူတန္းစားေတြ နားလည္ႏိုင္ေလာက္တဲ့ ပညာေပး ေဆာင္းပါး၊ ကာတြန္း၊ လက္ကမ္းစာေစာင္၊ ဗီဒီယိုေခြ စတဲ့ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ျဖန္႔ေ၀သင့္ပါတယ္။
၃။ စာေပနဲ႔ အႏုပညာရွင္ေတြရဲ႕ ေဟာေျပာပြဲေတြကို မ်ားမ်ား က်င္းပသင့္ပါတယ္။
၄။ စီမံကိန္း ဆန္႔က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈကို ကမၻာတ၀ွမ္းမွာ ပိုၿပီးက်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ သိလာေအာင္ ႏိုင္ငံတကာက ဆည္ဆန္႔က်င္ေရးလႈပ္ရွားတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ ဆက္သြယ္ၿပီး ပူးေပါင္း လႈပ္ရွားႏိုင္ပါတယ္။
၅။ အစုအဖြဲ႕ေတြအေနနဲ႔ ျမန္မာႏွင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအစိုးရေတြကို ျမစ္ဆံုစီမံကိန္း ကန္႔ကြက္ေၾကာင္းစာေတြ ေရးသားေပးပို႔ႏိုင္ပါတယ္။
၆။ မိမိတို႔ရဲ႕ သက္ဆိုင္ရာမဲဆႏၵနယ္က လြတ္ေတာ္အမတ္ေတြကို စီမံကိန္းကန္႔ကြက္ေၾကာင္း လႊတ္ေတာ္မွာ တင္သြင္းခိုင္းႏိုင္ပါတယ္။ အကယ္၍ မလိုက္နာခဲ့ရင္ မိမိတို႔ကို အမွန္တကယ္ ကိုယ္စားမျပဳေတာ့တဲ့အတြက္ ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္မွ ႐ုတ္သိမ္းသင့္ပါတယ္။
၇။ ၁၁-ရက္ ႏို၀င္ဘာလ (၁၁-၁၁-၁၁) ကို ဧရာ၀တီေန႔ အျဖစ္သတ္မွတ္ၿပီး ေဟာေျပာပြဲေတြ၊ စာတမ္းဖတ္ပြဲေတြ တညီတညြတ္တည္း က်င္းပသင့္ပါတယ္။