ဗုဒၶဂယာ ဘုရားဖူးခရီး (၁၀) ကုသိနာ႐ံု

မနက္ေစာေစာ လုမၺိနီမွာ ဘုရားဖူးၿပီးတဲ့ေနာက္ အိႏၵိယႏိုင္ငံဖက္ကို ျပန္ကူးၿပီး ဆိုေနာလီေက်ာင္းမွာ ေနလည္စာ ၀င္စားၾကပါတယ္။ တခ်ိန္က နီေပါႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံေရး မၿငိမ္မသက္ျဖစ္ေနလို႔ ျပည္၀င္ခြင့္ေတြ ပိတ္လိုက္တိုင္း ျမန္မာဘုရားဖူးေတြအေနနဲ႕ လုမၺိနီကိုလည္း ကူးလို႔မရ၊ သာ၀တၳိေက်ာင္းျဖစ္ျဖစ္ ကုသိနာ႐ံုေက်ာင္းကို ျဖစ္ျဖစ္ ခရီးဆက္ဖို႔လည္း ေနာက္က်ေနၿပီး အခက္အခဲ ႀကံဳရတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကုသိနာ႐ံုဆရာေတာ္ကေန သူ႔တပည့္တစ္ပါးကို ဆိုေနာလီမွာ ေက်ာင္းေထာင္ဖို႔ စီစဥ္ေပးခဲ့တယ္လို႔ သိရပါတယ္။

ေန႔လည္စာ စားၿပီးေနာက္ ဆိုေနာလီကေန ခရီးမိုင္ ၉၀ ေလာက္ ေ၀းတဲ့ ကုသိနာရံုကို ခရီးဆက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ကုသိနာ႐ံုကို ညေန ၄-နာရီေလာက္မွာ ေရာက္ပါတယ္။ ကုသိနာ႐ံုက ဥတၱရာပရာေဒ့ရွ္ ျပည္နယ္အတြင္းမွာ ရွိၿပီး ေဂါရတ္(ခ္)ပူရ္ (Gorakhpur) ၿမိဳ႕ရဲ႕ အေရွ႕ဖက္ ၃၂-ေလာက္မွာ တည္ရွိပါတယ္။ ကုသိနာ႐ံုကို ပါဠိလို “ကုသိနာရာ” လို႔ေရးေလ့ရွိၿပီး၊ ေျမာက္ပိုင္းဗုဒၶဘာသာ သကၠတစာေပေတြမွာေတာ့ “ကုသိနဂရီ၊ ကုသိဂါမ” စသျဖင့္ ေရးေလ့ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏွစ္ ေထာင္နဲ႔ခ်ီၿပီး ဒီအမည္နာမေတြ တိမ္ျမဳတ္ ေပ်ာက္ကြယ္ေနခဲ့ရၿပီး၊ ယခုေခတ္ပိုင္း ေရာက္မွ (ဥတၱရာပရာေဒ့ရွ္ျပည္နယ္ ၀န္ႀကီးျဖစ္ခဲ့တဲ့) Mayawati က ကုသိနာဂရ (Kushinagara) လို႔ အမည္ ျပန္လည္ ေျပာင္းလဲသတ္မွတ္ခဲ့တာပါ။

ဘုရားရွင္လက္ထက္ကေတာ့ ကုသိနာ႐ံုက မလႅာမင္းတို႔ အုပ္စိုးခဲ့တဲ့ ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕ျဖစ္ပါတယ္။ မင္း (ရာဇာ) လို႔ေခၚ ေ၀ၚသံုးစြဲေပမယ့္ တစ္ဦးတည္း ဘုရင္စနစ္နဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္မင္းလုပ္တဲ့ သက္ဦးဆံပိုင္ မင္းမ်ိဳးေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ေ၀သာလီက လိစၧ၀ီမင္းေတြ၊ ကပိလ၀တၳဳနဲ႔ ေဒ၀ဒဟက သာကီ၀င္မင္းေတြလိုပဲ လူမ်ိဳးစု ေခါင္းေဆာင္ေတြ စုေပါင္းၿပီး (ဂဏစနစ္နဲ႔) အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ ၿမိဳ႕ျပႏိုင္ငံမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ အိႏိၵယရဲ႕ ေရွးဦး ဒီမိုကေရစီ ၿမိဳ႕ျပ ႏိုင္ငံေတြလို႔ ေျပာဆုိေရးသားေလ့ရွိၾကေပမယ့္၊ ဒီမိုကေရစီထက္ Oligarchy ပိုၿပီး ဆန္ပါတယ္။ ဗုဒၶေခတ္မွာ ကုသိနာ႐ံုနဲ႔ ပါ၀ါ ဆိုၿပီး မလႅာ လူမ်ိဳးႏြယ္စုေတြရဲ႕ သီးျခား ၿမိဳ႕ျပႏိုင္ငံ ႏွစ္ခုရွိခဲ့ပါတယ္။ ဧကရာဇ္ ဘုရင္ေတြ နန္းစိုက္တဲ့ ရာဇၿဂိဳဟ္၊ သာ၀တၳိ၊ ေကာသမၺီစတဲ့ မင္းေနျပည္ေတာ္ႀကီးေတြလိုေတာ့ မႀကီးက်ယ္ခဲ့ပါဘူး။

အရွင္အာနႏၵာက ကုသိနာ႐ံုလုိ မထင္မရွား ေက်းလက္ ၿမိဳ႕ငယ္ေလးမွာ ပရိနိဗၺာန္မျပဳဘဲ၊ သာ၀တၳိ ရာဇၿဂိဳဟ္စတဲ့ ၿမိဳ႕ႀကီးတစ္ၿမိဳ႕ ၿမိဳ႕မွာ ပရိနိဗၺာန္စံ၀င္ဖို႔ ေလ်ာက္ထားဖူးပါတယ္။ ကုသိနာ႐ံုဟာ ေရွးတခ်ိန္တခါက မဟာသုဒႆန  အမည္ရွိတဲ့ စၾက၀ေတးမင္း နန္းစိုက္ရာ၊ အလြန္ႀကီးက်ယ္ စည္ကားခမ္းနားတဲ့ ကုသာ၀တီ ေနျပည္ေတာ္ႀကီး ျဖစ္ခဲ့ဖူးေၾကာင္း ဘုရားရွင္က မိန္႔ၾကားေတာ္မူၿပီး၊ သခၤါရတရားေတြရဲ႕ မၿမဲတဲ့သေဘာကို သံေ၀ဂ ယူႏိုင္ေစဖို႔ မဟာသုဒႆန သုတၱန္ကို ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ ဘုရားရွင္လက္ထက္က အလြန္ႀကီးက်ယ္ ခမ္းနားခဲ့ပါတယ္ဆိုတဲ့ ရာဇၿဂိဳဟ္၊ သာ၀တၳိစတဲ့ ၿမိဳ႕ႀကီးေတြကလည္း ဒီေန႔ေခတ္မွာေတာ့ ႐ြာငယ္၊ ၿမိဳ႕ငယ္ေလးေတြ ျဖစ္ေနပါၿပီ။ ႏိုင္ငံတကာက ဘုရားဖူးေတြ လာေရာက္ေနၾကလို႔သာ အနည္းအက်ဥ္း စည္ကားေနရတာပါ။

သံေ၀ဇနိယေလးဌာနမွာ အပါအ၀င္ျဖစ္တဲ့ ကုသိနာ႐ံုဟာ ဘုရားဖူးေတြ၊ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ေက်ာင္းတိုက္ေတြနဲ႔ စည္ကားခဲ့ဖူးေပမယ့္၊ ခရစ္ႏွစ္ ၁၁-ရာစုေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ လံုး၀နီးပါး တိမ္ျမဳတ္ေနခဲ့ပါတယ္။ ၁၈၅၄-ခုႏွစ္ေလာက္ ေရာက္မွ ၀ီလဆင္ (HH Wilson) က ကဆိယ႐ြာ (Kasia) အေနာက္ေတာင္ဖက္ ၂-မိုင္ခန္႔အကြာက ေစတီပ်က္ေတြ ရွိတဲ့ေနရာဟာ ကုသိနာ႐ံု ျဖစ္မယ္လို႔ မွန္းဆႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ၿဗိတိသွ် ေက်ာက္စာ၀န္ ကန္နင္ဟန္က ၁၈၆၁-၆၂-ခုႏွစ္မွာ တူးေဖာ္ေလ့လာခဲ့ၿပီး ကုသိနာ႐ံုျဖစ္ေၾကာင္း ေထာက္ခံခဲ့ပါတယ္။

နိဗၺာနေစတီႏွင့္ ဆင္းတုေတာ္

ကုသိနာ႐ံုကို တ႐ုတ္ရဟန္းေတာ္ ႐ႊန္က်န္ေရာက္ရွိစဥ္က နိဗၺာနေစတီနဲ႔ ပရိနိဗၺာန္ စံ၀င္ေတာ္မူဟန္ ဆင္းတုေတာ္ႀကီးကို ဖူးေျမာ္ခဲ့ရတယ္လို႔ မွတ္တမ္းတင္ထားပါတယ္။ ၁၈၇၆-၇၇-ခုႏွစ္မွာ ကာေလးလ္ (A.C.L. Carlleyle) က တူးေဖာ္ခဲ့တဲ့အခါ နိဗၺာနေစတီနဲ႔ ပရိနိဗၺာန္စံ၀င္ေတာ္မူဟန္ ေလ်ာင္းေတာ္မူ ဆင္းတုေတာ္ကို ေတြ႔ရွိခဲ့တာပါ။

ဆင္းတုေတာ္ကို တူးေဖာ္ေတြ႕ရွိစဥ္က တစစီ အပိုင္းပိုင္း ျပတ္ေနတဲ့အတြက္ ျပန္ၿပီးဆက္ထားရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေပ ၂၀ေလာက္ရွိၿပီး ေက်ာက္စာတိုင္ေတြ ထုလုပ္ရာမွာ အသံုးျပဳေလ့ရွိတဲ့ ခ်ဴနာအရပ္ထြက္ သဲေက်ာက္နဲ႔ ထုလုပ္ထားတာပါ။ မ်က္ႏွာေတာ္ကို ေခါင္းရင္းကေန ဖူးရင္ ၿပံဳးေတာ္မူေနဟန္ ေတြ႔ရမွာျဖစ္ၿပီး၊ အလယ္ပိုင္းက ဖူးရင္ ေရာဂါေ၀ဒနာ ခံစားေနရဟန္၊ ေျခရင္းပိုင္းက ဖူးရင္ တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းစြာ စ်ာန္ သမာပတ္ ၀င္စားေနဟန္ ေတြ႕ရမွာျဖစ္တယ္လို႔ ဧည့္လမ္းညႊန္ဆရာေတာ္က ရွင္းျပပါတယ္။ ေအာက္ေျခပလႅင္မွာ ႐ုပ္ထုငယ္ေလးေတြ ရွိပါတယ္။ ညာဖက္လက္ေပၚ ေခါင္းတင္ၿပီး ၀မ္းနည္းပူေဆြးေနဟန္ ထုလုပ္ထားတာကေတာ့ အရွင္အာနႏၵာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ မ်က္ႏွာေတာ္အနီးက ရဟန္းေတာ္က အရွင္အႏု႐ုဒၶါျဖစ္ၿပီး၊ အလယ္က ရဟန္းေတာ္ကေတာ့ ဘုရားရွင္ရဲ႕ ေနာက္ဆံုးသာ၀ကျဖစ္တဲ့ အရွင္သုဘဒၵ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီသံေ၀ဂရဖြယ္ ဆင္းတုေတာ္ကို ခရစ္ႏွစ္ ၅-ရာစုေလာက္က မထုရာၿမိဳ႕က ဒိနာက ထုလုပ္ၿပီး ဟရိဗလဆြာမိက လွဴဒါန္းခဲ့ေၾကာင္း စာတမ္းပါရွိပါတယ္။ ဒီဆင္းတုေတာ္ သီတင္းသံုးေတာ္မူေနတဲ့ ယခုလက္ရွိ ေက်ာင္းေဆာင္ကိုေတာ့ ၁၉၅၆-ခုႏွစ္မွာ အိႏၵိယအစိုးရရဲ႕အကူအညီနဲ႔ ကုသိနာ႐ံုဆရာေတာ္ ဦးစႁႏၵမုနိက ဦးစီး ေဆာက္လုပ္ လွဴဒါန္းခဲ့တာပါ။

ေက်ာင္းေဆာင္ရဲ႕ ေနာက္ကပ္ရက္မွာေတာ့ ဗုဒၶျမတ္စြာ ပရိနိဗၺာန္စံ၀င္ေတာ္မူရာ ေနရာမွာ တည္ထားတဲ့ နိဗၺာနေစတီ ရွိပါတယ္။ မလႅာမင္းေတြက ဒီေစတီကို တည္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ေခတ္အဆက္ဆက္ ျပန္လည္ ျပဳျပင္မြမ္းမံခဲ့ၾကပါတယ္။ ေစတီကို တူးေဖာ္စဥ္က “ဟရိဗလဆြာမိက နိဗၺာနေစတီအတြင္း ဌာပနာသည္” လို႔ ခရစ္ႏွစ္ ၅-ရာစုက ကမၸည္းစာကို ေတြ႔ရွိခဲ့ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ၁၉၂၇-မွာ ေစတီေဟာင္းကို ငံုၿပီး ျပန္လည္ျပဳျပင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ၁၉၅၅-၅၆ ခုႏွစ္မွာ ျမန္မာျပည္က ဦးဘိုးက်ဴးနဲ႔ ဦးဘိုးလိႈင္တို႔ ေကာင္းမႈနဲ႔ ေစတီကို အသစ္ျပန္လည္ ျပဳျပင္ မြမ္းမံခဲ့ၾကျပန္ပါတယ္။ ေရွးေဟာင္းသုေတသန ႐ႈေထာင့္က ၾကည့္ရင္ေတာ့ ေရွးေဟာင္း မူလလက္ရာေတြ ဆံုး႐ႈံးသြားတယ္လို႔ ေ၀ဖန္ေကာင္း ေ၀ဖန္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘာသာေရး႐ႈေထာင့္က ၾကည့္ရင္ေတာ့ (မဇၩိမေဒသက အျခားေစတီ ဘုရားပ်က္ေတြနဲ႔စာရင္) ဘုရားဖူးေတြအတြက္ ပိုၿပီး ၾကည္ညိဳ သဒၶါပြားေစႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုရမွာပါ။

နိဗၺာနေစတီ

ဘုရားဖူးေတြအေနနဲ႔ နိဗၺာနေစတီေတာ္ကို ဖူးေျမာ္ရင္း ဗုဒၶျမတ္စြာရဲ႕ ေနာက္ဆံုးခရီးစဥ္ကို ေဟာၾကားထားတဲ့ မဟာပရိနိဗၺာနသုတ္ကုိ ႏွလံုးသြင္းၿပီး သံေ၀ဂပြားမ်ား ႏုိင္ပါတယ္။ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ဟာ အလြန္ျပင္းထန္တဲ့ ေသြး၀မ္းေရာဂါေၾကာင့္ ပင္ပန္း ႏြမ္းနယ္ေနတဲ့အတြက္ သံုးဂါ၀ုတ္သာေ၀းတဲ့ (ပါ၀ါကေန ကုသိနာ႐ံု) ခရီးကို ၂၅-ႀကိမ္တိုင္တိုင္ အနားယူၿပီး လာခဲ့ရပါတယ္။ ကဆုန္လျပည့္ ညေနခင္း ဆည္းဆာေလာက္မွာ မလႅာမင္းတို႔ရဲ႕ အင္ၾကင္းဥယ်ာဥ္ကို ေရာက္ပါတယ္။ အင္ၾကင္ပင္ အစံုၾကားမွာ ေညာင္ေစာင္းကို ခင္းေစၿပီး၊ အမွတ္သတိနဲ႔ လက္ယာနံေတာင္းေစာင္းၿပီး ေလ်ာင္းစက္ေတာ္မူပါတယ္။ ပါဠိေတာ္ေတြမွာ ျမတ္စြာဘုရား ေလ်ာင္းစက္ေတာ္မူေၾကာင္းကို ေဖာ္ျပရင္ “ထမည္ဟူေသာ အမွတ္ကို ႏွလံုးသြင္း၍” (ဥ႒ာနသညံ မနသိကာရိတြာ) ဆိုတဲ့ စကားကို ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပေလ့ရွိေပမယ့္၊ ယခုေလ်ာင္းစက္ျခင္းကို ေဖာ္ျပရာမွာေတာ့ ဒီစကား မပါေတာ့ပါဘူး။ မထေသာ လဲွေလ်ာင္းျခင္းျဖင့္ ေလ်ာင္းစက္ေတာ္မူတာျဖစ္တယ္လို႔ အ႒ကထာက မွတ္ခ်က္ျပဳပါတယ္။

အခ်ိန္အခါမဲ့ အင္ၾကင္းပန္းေတြ ပင္လံုးကၽြတ္ ပြင့္ၿပီး ဘုရားရွင္ရဲ႕ ကိုယ္ေတာ္ေပၚကို ႀကဲျပန္႔က်လာပါတယ္။ နတ္ေတြကလည္း မႏၵာရ၀ နတ္ပန္းေတြ၊ အေမႊးနံ႔သာေတြ၊ တူရိယာသီခ်င္းေတြနဲ႔ ဗုဒၶျမတ္စြာကို ပူေဇာ္ၾကပါတယ္။ ဘုရားရွင္က ဒီလုိ ပူေဇာ္ျခင္းမ်ိဳးကို အ႐ိုအေသ အေလးအျမတ္ ပူေဇာ္တယ္လို႔ မေခၚႏိုင္ဘူး။ တရားျဖင့္ေလွ်ာ္စြာ က်င့္သံုးျခင္း (ဓမၼာႏုဓမၼပဋိပႏၷ) ျဖင့္သာ ဘုရားရွင္ကို အ႐ိုအေသ အေလးအျမတ္ ပူေဇာ္ရာ ေရာက္တယ္လို႔ ေဟာၾကားၿပီး ရဟန္းေတာ္ေတြကုိ တရားနဲ႔ အညီက်င့္သံုးလုိက္နာၾကဖို႔ တိုက္တြန္းေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ ဘုရားရွင္က အျခားေသာ မွာၾကားစရာေတြကို မွာၾကားၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ ေအာက္ပါ ေနာက္ဆံုးစကားကို မိန္႔ၾကားေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။

“ဟႏၵ ဒါနိ, ဘိကၡေ၀, အာမႏၲယာမိ ေ၀ါ၊ ၀ယဓမၼာ သခၤါရာ အပၸမာေဒန သမၸာေဒထ။”
“ရဟန္းတို႔ ယခုငါ မိန္႔ၾကားအံ့။ ႐ုပ္နာမ္ဓမၼ သခၤါရတရားတို႔သည္ ပ်က္စီးျခင္းသေဘာ ရွိကုန္၏။ မေမ့မေလ်ာ့ေသာ သတိတရားျဖင့္ ႀကိဳးစား အားထုတ္ၾကကုန္ေလာ့”

ဒီေနာက္မွာေတာ့ ဗုဒၶျမတ္စြာက စ်ာန္သမာပတ္ အဆင့္ဆင့္ကို စုန္ဆန္ ၀င္စားေတာ္မူၿပီး၊ အႂကြင္းမဲ့ အၿငိမ္းဓာတ္ျဖစ္တဲ့ ပရိနိဗၺာန္ ၀င္စံေတာ္မူပါတယ္။

နိဗၺာနေစတီေတာ္ေရွ႕တြင္ စိုက္ပ်ိဳးထားသည့္ အင္ၾကင္းပင္

ေတေဇာ ဓာတ္ေလာင္ကၽြမ္းရာ မကုဋဗႏၶနေစတီ

နံနက္မိုးေသာက္ ေရာက္တဲ့အခါ အရွင္အာနႏၵာနဲ႔ ရဟန္းေတာ္ေတြက ကုသိန႐ံု မလႅာမင္းတုိ႔၏ လႊတ္ေတာ္ကို သြားၿပီး ဗုဒၶျမတ္စြာ ပရိနိဗၺာန္ စံ၀င္ေတာ္မူၿပီဆိုတဲ့ သတင္းစကားကို ေျပာၿပီး၊ အေလာင္းေတာ္ကို လုိအပ္သလို စီမံေဆာင္႐ြက္ၾကဖို႔ လႊဲအပ္ပါတယ္။ ဗုဒၶျမတ္စြာ ပရိနိဗၺာန္စံကာနီးမွာ ႂကြင္းက်န္ရစ္ရဲ႕ အေလာင္းေတာ္ (သရီရ) ကို ဘယ္လို စီမံရမယ္ဆိုတဲ့ အေမးစကားကို အရွင္အာနႏၵာက ေမးေလွ်ာက္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ရဟန္းေတြကို “သင္တို႔က အေလာင္းေတာ္ကို ပူေဇာ္ဖို႔ (သရီရပူဇာ) အတြက္ ေၾကာင့္ၾကစိုက္ မေနၾကပါနဲ႕။ တရားဓမၼကိုသာ ႀကိဳးႀကိဳးစားစား အားထုတ္ၾကပါ။ ငါဘုရားကို ၾကည္ညိဳတဲ့ မင္း၊ ပုဏၰား၊ သူႂကြယ္ေတြကေန သရီရပူဇာကို ေဆာင္႐ြက္ၾကပါလိမ့္မယ္” မွာၾကား သြားေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။

ကုသိနာ႐ံု မလႅာမင္းတို႔က အေလာင္းေတာ္ကို အင္ၾကင္းဥယ်ာဥ္ အတြင္းမွာဘဲ ၇-ရက္တိုင္တိုင္ ပူေဇာ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီေနာက္မွာေတာ့ ကုသိနာ႐ံုၿမိဳ႕ အေရွ႕ဖက္မွာရွိတဲ့ မကုဋဗႏၶန ေစတီမွာ မီးသၿဂိဳဟ္ဖို႔ စီမံၾကပါတယ္။ မလႅာမင္းေတြ အဘိသိက္ခံတဲ့အခါ မကိုဋ္ ဦးေသွ်ာင္ထံုးဖြဲ႕ရာ မင္းကြန္းျဖစ္တဲ့အတြက္ မကုဋဗႏၶန ေစတီလို႔ ေခၚတာပါ။ ဟိရည၀တီျမစ္ကမ္း နံေဘးမွာ တည္ရွိပါတယ္။ ျမတ္စြာဘုရားရဲ႕ ႐ုပ္အေလာင္းေတာ္ကို ပင့္ေဆာင္လာခဲ့ၾကၿပီး ၀ါဂြမ္းႏုေတြ၊ အ၀တ္ေတြနဲ႔ အထပ္ထပ္ ရစ္ပတ္ၾကပါတယ္။ အေလာင္းေတာ္ကို ေရႊတလားအတြင္းမွာ ဆီေတြနဲ႔ အတူထည့္၊ ဖံုးအုပ္ထားၿပီး နံ႔သာမ်ိဳးစံုကို ထင္းအျဖစ္ စုပံုၿပီး မီးသၿဂိဳဟ္ဖို႔ ျပင္ဆင္ၾကပါတယ္။ ဘယ္လိုပင္ မီးတိုက္ၾကေပမယ့္ မီးမစြဲေလာင္ဘဲ ေနပါတယ္။ ပါ၀ါၿမိဳ႕ကေန ႂကြလာတဲ့ အရွင္မဟာကႆပ မေထရ္က အေလာင္းေတာ္ကို လက္ယာရစ္ သံုးပတ္ပတ္ ပူေဇာ္ၿပီး၊ ေျခေတာ္အစံု ရွိရာဖက္ကို ဦးခိုက္ အဓိ႒ာန္ျပဳေတာ့မွ ထင္းပံုက အလိုအေလွ်ာက္ မီးထေတာက္ကာ ေတေဇာဓာတ္ ေလာင္ကၽြမ္းေတာ္မူပါတယ္။

ဓာတ္ေတာ္ ေလာင္ကၽြမ္းရာ မကုဋဗႏၶနေစတီ (ရာမဘာရ္)

ဒီေတေဇာဓာတ္ေလာင္ကၽြမ္းတဲ့ ေနရာမွာ မလႅမင္းေတြက ေစတီပုထိုး တည္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေနာင္ေတာ့ အေသာကမင္း၊ ကုမာရဂုတၱ (ခရစ္ ၅-ရာစု) တို႔က အသီးသီးျပန္လည္ မြမ္းမံျပင္ဆင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အခုအခါမွာေတာ့ အုတ္ပံုႀကီးလိုသာ က်န္ပါေတာ့တယ္။ အုတ္ပလႅင္က အခ်င္းေပ ၁၅၅-ေပေလာက္ရွိၿပီး ေစတီအေျခက အခ်င္း ၁၁၂-ေပရွိပါတယ္။ လက္ရွိအျမင့္က ေပ-၅၀ ေလာက္ပဲရွိေတာ့ေပမယ့္၊ ေအာက္ေျခအခ်င္းကို ေထာက္ဆၾကည့္ရင္ မူလယခုထက္ ၂-ဆေလာက္ ျမင့္ႏိုင္တယ္လို႔ ပညာရွင္ေတြက ခန္႔မွန္းၾကပါတယ္။ ရာမဘာရ္ (Ramabhar) ေရအိုင္အနီးမွာ တည္ရွိတဲ့အတြက္ ေဒသခံေတြက ဒီေစတီကို ရာမဘာရ္ ေစတီလုိ႔ ေခၚၾကပါတယ္။ အခ်ိဳ႕စာအုပ္ေတြမွာ ဒီေစတီကို အဂၤါရေစတီလို႔ မွားယြင္း ေရးသား ေျပာဆိုၾကတာလည္း ရွိပါတယ္။

ဓာတ္ေတာ္မ်ား ခြဲေ၀ရာ

ဗုဒၶျမတ္စြာ ပရိနိဗၺာန္စံ၀င္ေၾကာင္း သတင္းစကားၾကားတဲ့အခါ အိမ္နီးခ်င္း တိုင္းႏိုင္ငံေတြက သံတမန္ေတြ ေစလႊတ္ၿပီး ဓာတ္ေတာ္ေတြကို ခြဲေ၀ေပးဖို႔ ေတာင္းခံပါတယ္။ ဓာတ္ေတာ္ ေ၀ျခမ္းေရးကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး ရန္စစ္ျဖစ္လုနီးပါး ျဖစ္လာပါတယ္။ ဒီမွာတင္ မင္းေတြရဲ႕ဆရာျဖစ္ခဲ့ဖူးတဲ့ ေဒါဏပုဏၰားက “အခ်င္းတို႔… ငါတို႔ရဲ႕ ဗုဒၶျမတ္စြာက ခႏၲီ၀ါဒ ရွိသူ ျဖစ္ပါတယ္။ ထိုျမတ္စြာဘုရားရဲ႕ ဓာတ္ေတာ္ေတြကို ခြဲေ၀ေရးကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး စစ္ျဖစ္ဖို႔ မသင့္ပါဘူး” လို႔ ၾကား၀င္ေစ့စပ္ပါတယ္။ ဓာတ္ေတာ္ေတြကို ရွစ္ပံု အညီအမွ် ေအာက္ပါအတိုင္း ခြဲေ၀ေပးပါတယ္။

၁။ မဂဓတုိင္း အဇာတသတ္မင္း
၂။ ေ၀သာလီျပည္ လိစၧ၀ီ မ်ိဳးႏြယ္စု
၃။ ကပိလ၀တၳဳမွ သာက် မ်ိဳးႏြယ္စု
၄။ အလႅကပၸမွ ဗုလိယ မ်ိဳးႏြယ္စု
၅။ ရာမ႐ြာမွ ေကာဠိယ မ်ိဳးႏြယ္စု၊
၆။ ေ၀႒ဒီပမွ ျဗာဟၼဏမ်ား၊
၇။ ပါ၀ါမွ မလႅ မ်ိဳးႏြယ္စု၊
၈။ ကုသိနာ႐ံုမွ မ်ိဳးႏြယ္စု

ေဒါဏပုဏၰားကေတာ့ ဓာတ္ေတာ္ျခင္တဲ့ ျပည္ေတာင္းကိုပဲ ရပါတယ္။ ေနာက္မွ ေရာက္လာတဲ့ ပိပၸလိေတာက ေမာရိယမ်ိဳးႏြယ္စုကေတာ့ မီးေသြး (အဂၤါရ) ေတြဘဲရပါေတာ့တယ္။ သူတို႔ရဲ႕ တိုင္းျပည္ေနရာ အသီးသီးမွာ သူတို႔ရရွိတဲ့ ဓာတ္ေတာ္၊ ျပည္ေတာင္း၊ မီးေသြးေတြကို ဌာပနာၿပီး ေစတီပုထိုး (ထူပ) ဆယ္ဆူ တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့ၾကတယ္လုိ႔ မဟာပရိနိဗၺာနသုတ္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ပရိနိဗၺာနေစတီေတာ္ေရွ႕နဲ႔ ဓာတ္ေတာ္ေတြ ခြဲေ၀တဲ့ေနရာမွာ အေသာကမင္း စိုက္ထူခဲ့တဲ့ ေက်ာက္စာတိုင္ေတြ ရွိတယ္လို႔ တ႐ုတ္ရဟန္းေတာ္ ႐ႊန္က်န္ရဲ႕ မွတ္တမ္းမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီေန႔ေခတ္မွာေတာ့ ဒီေက်ာက္စာတိုင္ေတြကို မေတြ႕ရေတာ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဓာတ္ေတာ္ခြဲေ၀တဲ့ ေနရာ အတိအက်ကို သုေတသနနည္းက် သတ္မွတ္ဖို႔ ခဲယဥ္းပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ဘုရားဖူး ခရီးစဥ္ေတြမွာေတာ့ ထိုင္းေက်ာင္း (Wat Thai Temple) ရဲ႕ အေရွ႕ေတာင္ဖက္အရပ္မွာရွိတဲ့ ေညာင္ပင္ႀကီးကို ေဒါဏပုဏၰား ဓာတ္ေတာ္ေတြ ေ၀တဲ့ေနရာအျဖစ္ ပို႔ေပးေလ့ရွိပါတယ္။ အဲဒီေနရာမွာ ကုသိနာ႐ံု မလႅမင္းေတြရဲ႕ သႏၳဂါရလႊတ္ေတာ္ အေဆာက္အအံုရဲ႕ အပ်က္အစီးေတြေတြ႕ရတယ္လို႔လည္း ဆုိပါတယ္။

ဓာတ္ေတာ္ ခြဲေ၀ရာ ေနရာ (wikimedia)

မထကူ၀

မဟာပရိနိဗၺာနေစတီေတာ္ရဲ႕ အေနာက္ေတာင္ဖက္ တစ္ဖာလံု ေလာက္အကြာမွာ မထကူ၀ (Matha Kuar) လို႔ ေဒသခံေတြေခၚတဲ့ ေက်ာင္းေတာ္ရာ ရွိပါတယ္။ “မထကူ၀” ဆုိတာ “မတကုမာရ (Dead Prince)” ကေန ဆင္းလက္တာ ျဖစ္ဟန္တူၿပီး၊ ဘုရားရွင္ ပရိနိဗၺာန္ျပဳခဲ့တဲ့ေနရာ ျဖစ္မယ္လို႔ ၿဗိတိသွ် ေက်ာက္စာ၀န္ ကန္နင္ဟန္က အမွတ္မွားၿပီး ယူဆခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒီေနရာကို ေရွးေဟာင္သုေတသနဌာနက တူးေဖာ္စဥ္က ဉာဏ္ေတာ္ ၁၀-ေပေလာက္ ရွိၿပီး၊ ေျမႀကီးကို လက္နဲ႔ထိထားတဲ့ ဘူမိဖႆမုျဒာဟန္ ႐ုပ္ပြားဆင္းတုေတာ္ တဆူကို တူးေဖာ္ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ဂယာေဒသက ထြက္တဲ့ ေက်ာက္နက္နဲ႔ ထုလုပ္ထားတာလို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီဆင္းတုေတာ္ သီတင္းသံုးတဲ့ ေက်ာင္းေဆာင္ကိုလည္း ျမန္မာဘုရားဖူး ဦးဘိုးက်ဴးႏွင့္ ဦးဘိုးလႈိင္တို႔က ၁၉၂၇-ခုႏွစ္မွာ ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာက ျမတ္စြာဘုရား ေနာက္ဆံုး ေရၾကည္ေတာ္ ေသာက္ၿပီး၊ ေရသပၸါယ္ေတာ္မူခဲ့တဲ့ေနရာလို႔ ဧည့္လမ္းညႊန္ေတြက ရွင္းျပေလ့ရွိပါတယ္။ မဟာပရိနိဗၺာနသုတ္အရဆိုရင္ေတာ့ ဘုရားရွင္ ေနာက္ဆံုး ေရၾကည္ေသာက္ၿပီး ေရသပၸါယ္ေတာ္မူခဲ့တဲ့ ေနရာက ဒီေနရာမဟုတ္ဘဲ၊ ပါ၀ါနဲ႔ ကုသိနာ႐ံုၾကားက ကကုဓာျမစ္ ျဖစ္သင့္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ကလည္း ျမတ္စြာဘုရား ေနာက္ဆံုး အနားယူတဲ့ ေနရာ၊ ေနာက္ဆံုး တရားေဟာတဲ့ ေနရာ စသျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ႀကံဆ ေျပာဆိုၾကပါတယ္။

မထကူ၀ ေက်ာင္းေတာ္