ပ႒ာန္း ပစၥယနိေဒၵသ မိတ္ဆက္ - ၆ (အတၳိပစၥည္း)

အတၳိပစၥည္း

အတၳိပစၥေယာတိ -
၁။ စတၱာေရာ ခႏၶာ အ႐ူပိေနာ အညမညံ အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
၂။ စတၱာေရာ မဟာဘူတာ အညမညံ အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
၃။ ၾသကၠႏၲိကၡေဏ နာမ႐ူပံ အညမညံ အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
၄။ စိတၱေစတသိကာ ဓမၼာ စိတၱသမု႒ာနာနံ ႐ူပါနံ အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
၅။ မဟာဘူတာ ဥပါဒါ႐ူပါနံ အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
၆။ စကၡာယတနံ စကၡဳ၀ိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
၇။ ေသာတာယတနံ ေသာတ၀ိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
၈။ ဃာနာယတနံ ဃာန၀ိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
၉။ ဇိ၀ွါယတနံ ဇိ၀ွါ၀ိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
၁၀။ ကာယာယတနံ ကာယ၀ိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
၁၁။ ႐ူပါယတနံ စကၡဳ၀ိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
၁၂။ သဒၵါယတနံ ေသာတ၀ိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
၁၃။ ဂႏၶာယတနံ ဃာန၀ိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
၁၄။ ရသာယတနံ ဇိ၀ွါ၀ိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
၁၅။ ေဖာ႒ဗၺာယတနံ ကာယ၀ိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
၁၆။ ႐ူပါယတနံ သဒၵါယတနံ ဂႏၶာယတနံ ရသာယတနံ ေဖာ႒ဗၺာယတနံ မေနာဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။
၁၇။ ယံ ႐ူပံ နိႆာယ မေနာဓာတု စ မေနာ၀ိညာဏဓာတု စ ၀တၱႏၲိ၊ တံ ႐ူပံ မေနာဓာတုယာ စ မေနာ၀ိညာဏဓာတုယာ စ တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ။

အတၳိဟူသည္ “ရွိျခင္း”ဟု အဓိပၸါယ္ရ၏။ ပစၥဳပၸန္သေဘာအားျဖင့္ ထင္ရွားရွိေနေသာ အေၾကာင္းတရားတို႔က အက်ိဳးတရားအား ျဖစ္ေစရန္၊ တည္တံ့ေစရန္ ေထာက္ပံ့ ေက်းဇူးျပဳျခင္းအား အတၳိပစၥည္းဟု ေခၚသည္။

အတၳိပစၥည္း ၀ါက်အမွတ္ ၁ မွ ၅ အထိ ၅-မ်ိဳးသည္ သဟဇာတပစၥည္း အမွတ္ ၁ မွ ၅ အထိ ႏွင့္ တူသျဖင့္ သဟဇာတတၳိ ပစၥည္းဟု ေခၚသည္။

၁။ စတၱာေရာခႏၶာ အ႐ူပိေနာ- ႐ုပ္မဟုတ္ေသာ (နာမ္)ခႏၶာေလးပါးတို႔သည္၊
အညမညံ- အခ်င္းခ်င္း၊
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ - ထင္ရွားရွိသည္ျဖစ္၍ (အတၳိပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၂။ စတၱာေရာ မဟာဘူတာ- မဟာဘုတ္ ေလးပါးတို႔သည္၊
အညမညံ- အခ်င္းခ်င္း၊
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ - ထင္ရွားရွိသည္ျဖစ္၍ (အတၳိပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၃။ ၾသကၠႏၲိကၡေဏ နာမ႐ူပံ - အမိ၀မ္းသို႔ သက္၀င္ခိုက္ (ပဋိသေႏၶခဏ) တြင္ နာမ္ႏွင့္ ႐ုပ္တို႔သည္၊
အညမညံ- အခ်င္းခ်င္း၊
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ - ထင္ရွားရွိသည္ျဖစ္၍ (အတၳိပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၄။ စိတၱေစတသိကာ ဓမၼာ - စိတ္ေစတသိက္တရားတို႔သည္၊
စိတၱသမု႒ာနာနံ ႐ူပါနံ - စိတ္ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ႐ုပ္တရားတို႔အား၊
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ - ထင္ရွားရွိသည္ျဖစ္၍ (အတၳိပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၅။ မဟာဘူတာ - မဟာဘုတ္တို႔သည္၊
ဥပါဒါ႐ူပါနံ - ဥပါဒါ႐ုပ္တို႔အား၊
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ - ထင္ရွားရွိသည္ျဖစ္၍ (အတၳိပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။

၀ါက် အမွတ္ ၆ မွ ၁၆ အထိ ၁၁-မ်ိဳးသည္ ပုေရဇာတပစၥည္း အမွတ္ ၁ မွ ၁၁ အထိႏွင့္ တူသျဖင့္ ပုေရဇာတတၳိ ပစၥည္း ဟုေခၚသည္။

၆။ စကၡာယတနံ - မ်က္စိအၾကည္ဟူေသာ ျဖစ္တည္ရာသည္
စကၡဳ၀ိညာဏဓာတုယာ - ျမင္သိစိတ္အား(၎)၊
တံ သမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ - ထိုျမင္သိစိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္တရားတို႔အား၎၊
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ - ထင္ရွားရွိသည္ျဖစ္၍ (အတၳိပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၇။ေသာတာယတနံ - နားအၾကည္ဟူေသာ ျဖစ္တည္ရာသည္၊ 
ေသာတ၀ိညာဏဓာတုယာ - ၾကားသိစိတ္အား(၎)၊
တံ သမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ - ထိုၾကားသိစိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္တရားတို႔အား၎၊
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ - ထင္ရွားရွိသည္ျဖစ္၍ (အတၳိပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၈။ ဃာနာယတနံ - ႏွာေခါင္းအၾကည္ဟူေသာ ျဖစ္တည္ရာသည္
ဃာန၀ိညာဏဓာတုယာ - နံသိစိတ္အား(၎)၊
တံ သမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ - ထိုနံသိစိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္တရားတို႔အား၎၊
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ - ထင္ရွားရွိသည္ျဖစ္၍ (အတၳိစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၉။ ဇိ၀ွါယတနံ - လွ်ာအၾကည္ဟူေသာ ျဖစ္တည္ရာသည္
ဇိ၀ွါ၀ိညာဏဓာတုယာ - အရသာသိစိတ္အား(၎)၊
တံ သမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ - ထိုအရသာသိစိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္တရားတို႔အား၎၊
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ - ထင္ရွားရွိသည္ျဖစ္၍ (အတၳိစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၁၀။ ကာယာယတနံ - ကိုယ္အၾကည္ဟူေသာ ျဖစ္တည္ရာသည္၊
ကာယ၀ိညာဏဓာတုယာ - ေတြ႔ထိသိစိတ္အား(၎)၊
တံ သမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ - ထိုေတြ႔ထိသိစိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္တရားတို႔အား၎၊
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ - ထင္ရွားရွိသည္ျဖစ္၍ (အတၳိပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၁၁။ ႐ူပါယတနံ - အဆင္းအာ႐ံုသည္၊
 စကၡဳ၀ိညာဏဓာတုယာ - ျမင္သိစိတ္အား(၎)၊
 တံ သမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ - ထိုျမင္သိစိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္တရားတို႔အား၎၊
 အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ - ထင္ရွားရွိသည္ျဖစ္၍ (အတၳိစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၁၂။ သဒၵါယတနံ - အသံအာ႐ုံသည္၊
 ေသာတ၀ိညာဏဓာတုယာ - ၾကားသိစိတ္အား(၎)၊
 တံ သမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ - ထိုၾကားသိစိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္တရားတို႔အား၎၊
 အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ - ထင္ရွားရွိသည္ျဖစ္၍ (အတၳိစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၁၃။ဂႏၶာယတနံ - အနံ႔အာ႐ုံသည္၊
ဃာန၀ိညာဏဓာတုယာ - နံသိစိတ္အား(၎)၊
တံ သမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ - ထိုနံသိစိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္တရားတို႔အား၎၊
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ - ထင္ရွားရွိသည္ျဖစ္၍ (အတၳိပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၁၄။ရသာယတနံ - ရသာအာ႐ုံသည္၊
 ဇိ၀ွါ၀ိညာဏဓာတုယာ - အရသာသိစိတ္အား(၎)၊
 တံ သမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ - ထိုအရသာသိစိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္တရားတို႔အား၎၊
 အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ - ထင္ရွားရွိသည္ျဖစ္၍ (အတၳိစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၁၅။ေဖာ႒ာဗၺာယတနံ - အေတြ႔အာ႐ုံသည္၊
 ကာယ၀ိညာဏဓာတုယာ - ေတြ႔ထိသိစိတ္အား(၎)၊
တံ သမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ - ထိုေတြ႔ထိသိစိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္တရားတို႔အား၎၊
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ - ထင္ရွားရွိသည္ျဖစ္၍ (အတၳိစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၁၆။႐ူပါယတနံ သဒၵါယတနံ ဂႏၶာယတနံ ရသာယတနံ ေဖာ႒ဗၺာယတနံ - အဆင္း၊ အသံ၊ အနံ႔၊ အရသာ၊ အေတြ႔ထိအာ႐ံုတို႔သည္၊
မေနာဓာတုယာ - မေနာဓာတ္အား(၎)၊
တံ သမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ - ထိုမေနာဓာတ္ႏွင့္ ယွဥ္၍ျဖစ္ေသာ တရားတို႔အား၎၊
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ - ထင္ရွားရွိသည္ျဖစ္၍ (အတၳိပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။

၀ါက် အမွတ္ ၁၇ သည္ နိႆယပစၥည္း ၀ါက်အမွတ္ ၁၁ ႏွင့္တူ၏။ ဟဒယ၀တၳဳ႐ုပ္သည္ ပဋိသေႏၶအခိုက္တြင္ သဟဇာတနိႆယ ပစၥည္း၊ ပ၀တၳိအခိုက္မွာ ၀တၳဳပုေရဇာတနိႆယ ပစၥည္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳၾက၍၊ ပစၥဳပၸန္တြင္ ထင္ရွားရွိေသာ ၀တၳဳ႐ုပ္က မေနာဓာတ္၊ မေနာ၀ိညာဏဓာတ္တို႔အား ေက်းဇူးျပဳျခင္း ျဖစ္၍ အတၳိပစၥည္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသည္လည္း မည္၏။

၁၇။ ယံ ႐ူပံ နိႆာယ - အၾကင္ (ဟဒယ၀တၳဳ) ႐ုပ္ကို မွီ၍၊
မေနာဓာတု စ - မေနာဓာတ္သည္၎၊
မေနာ၀ိညာဏဓာတု စ - မေနာ၀ိညာဏ္ဓာတ္သည္၎၊
၀တၱႏၲိ - ျဖစ္ၾကကုန္၏။
တံ ႐ူပံ - ထို (ဟဒယ၀တၳဳ) ႐ုပ္သည္၊
မေနာဓာတုယာ စ - မေနာဓာတ္အား၎၊
မေနာ၀ိညာဏဓာတုယာ စ - မေနာ၀ိညာဏ္ဓာတ္အား၎၊
တံ သမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ - ထိုမေနာဓာတ္၊ မေနာ၀ိညာဏ္ဓာတ္တို႔ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္တရားတို႔အား၎၊
အတၳိပစၥေယန ပစၥေယာ - ထင္ရွားရွိသည္ျဖစ္၍ (အတၳိပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။

ပစၥယနိေဒၵသတြင္ အတၳိပစၥည္းအား ဤမွ်သာ ထုတ္ျပထားေသာ္လည္း ပ႒ာန္း ပဥွာ၀ါရပိုင္းတြင္ (၁) သဟဇာတတၱိ၊ (၂) ပုေရဇာတတၳိ၊ (၃) ပစၧာဇာတတၳိ (၄) အာဟာရတၳိ၊ (၅) ဣႃႏၵိယတၳိ ဟူ၍ အတၱိပစၥည္း ၅-မ်ိဳးကို ေဟာၾကားထားသည္။ ဤတြင္ အာဟာရတၳိ ပစၥည္းႏွင့္ ဣႃႏၵိယတၳိ ၂-မ်ိဳးအား ပရိယာယ္အားျဖင့္ သဟဇာတအုပ္စုတြင္ ထည့္သြင္းေလ့ရွိသည္။ (မည္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ သဟဇာတအုပ္စုတြင္ ထည့္ရေၾကာင္းကို အာဟာရပစၥည္းႏွင့္ ဣႃႏၵိယ ပစၥည္း အပိုင္းတြင္ ေဖာ္ျပသြားပါမည္။)

ဆက္ရန္...