ပ႒ာန္း ပစၥယနိေဒၵသ မိတ္ဆက္ - ၁၀ (ကမၼပစၥည္း၊ ၀ိပါကပစၥည္း)

ကမၼပစၥည္း

ကမၼပစၥေယာတိ -
၁။ ကုသလာကုသလံ ကမၼံ ၀ိပါကာနံ ခႏၶာနံ ကဋတၱာ စ ႐ူပါနံ ကမၼပစၥေယန ပစၥေယာ။
၂။ ေစတနာ သမၸယုတၱကာနံ ဓမၼာနံ တံ သမု႒ာနာနၪၥ ႐ူပါနံ ကမၼပစၥေယန ပစၥေယာ။

ကမၼပစၥည္းသည္ (၁) သဟဇာတ ကမၼပစၥည္းႏွင့္ (၂) နာနာကၡဏိက ကမၼပစၥည္းဟု ၂-မ်ိဳးရွိသည္။ ကိုယ္၊ ႏႈတ္၊ စိတ္တို႔ျဖင့္ ျပဳမူ ေျပာဆို ႀကံစည္ျခင္းဟူေသာ လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားသည္ ကမၼ (ကံ) မည္၏။ ဤလုပ္ေဆာင္မႈမ်ား အားလံုးတို႔သည္ စိတ္၏ ျပဳလုပ္ အားထုတ္မႈဟူေသာ ပေယာဂ ဗ်ာပါရသေဘာ မပါဘဲ မျဖစ္။ ထို႔ေၾကာင့္ စိတ္၏ အားထုတ္မႈ၊ ျပဳျပင္စီရင္မႈ၊ ေစ့ေဆာ္မႈဟူေသာ ေစတနာ ေစတသိက္ကိုပင္ ကံဟု ဆိုရသည္။ ေစတနာသည္ မိမိႏွင့္ အတူျဖစ္ဖက္ စိတ္၊ ေ၀ဒနာ၊ သညာစေသာ တရားမ်ားအား သိျခင္း၊ ခံစားျခင္း၊ မွတ္သားျခင္းစေသာ သက္ဆိုင္ရာ အလုပ္မ်ား လုပ္ေနၾကေစရန္ ေစ့ေဆာ္ေပးသည္။ ဤကဲ့သို႔ ေစတနာတရားက မိမိႏွင့္ ယွဥ္ဖက္ စိတ္ေစတသိက္မ်ားႏွင့္ အတူျဖစ္ဖက္ ႐ုပ္တရားတို႔အား ျပဳျပင္စီရင္ေပးျခင္းအား သဟဇာတ ကမၼပစၥည္း ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသည္ဟု ဆို၏။

ေျမ၌ ႀကဲခ်စိုက္ပ်ိဳးေသာ မ်ိဳးေစ့သည္ ေနေရာင္ျခည္၊ မိုးေရ၊ ေျမဆီၾသဇာစေသာ အေထာက္အပံ့မ်ား ျပည့္စံုပါက အပင္ေပါက္သကဲ့သို႔၊ ျပဳလုပ္အားထုတ္ခဲ့ေသာ ေစတနာ ကံမ်ိဳးေစ့သည္လည္း ဂတိ၊ ကာလ၊ ဥပဓိ၊ ပေယာဂဟူေသာ အေထာက္အပံ့တို႔ ျပည့္စံုပါက ကုသိုလ္ အကုသိုလ္ကံအား ေလွ်ာ္စြာ ေနာင္တခ်ိန္တြင္ အက်ိဳး ၀ိပါက္ကို ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္၏။ ကံေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ စိတ္ေစတသိက္ အက်ိဳးတရားတို႔သည္ ၀ိပါက္ (၀ိပါက - ရင့္မွည့္ျခင္း) မည္၏။ ျပဳအပ္ၿပီးေသာ (ကဋတၱာ) ကံေၾကာင့္ျဖစ္သည့္ ကမၼဇ႐ုပ္တရားတို႔သည္ ကဋတၱာ ႐ုပ္ မည္၏။ ကံတရားႏွင့္ ကံ၏ အက်ိဳးေပးရာ အခ်ိန္အခိုက္အတန္႔တို႔ မတူညီၾက၍ နာနာကၡဏိက (နာနာ - အသီးအသီးေသာ + ခဏ - အခိုက္ + ဣက- ရွိေသာ) ဟုေခၚသည္။ ကုသိုလ္ အကုသိုလ္ကံတို႔က ထိုကံတို႔ အားထုတ္စဥ္ အခ်ိန္ႏွင့္ မတူေသာအခိုက္တြင္ ၀ိပါက္နာမ္တရားႏွင့္ ကဋတၱာ ႐ုပ္တရားတို႔ကို ျဖစ္ေစျခင္းအား နာနာကၡဏိက ကမၼ ပစၥည္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳေနသည္ဟု ဆိုရသည္။

၁။ ကုသလာကုသလံ ကမၼံ - ကုသိုလ္၊ အကုသိုလ္ကံသည္
၀ိပါကာနံ ခႏၶာနံ - အက်ိဳး၀ိပါက္ခႏၶာအား၎၊
ကဋတၱာ စ ႐ူပါနံ - ကမၼဇ႐ုပ္တို႔အား၎
ကမၼပစၥေယန ပစၥေယာ - ျပဳလုပ္ အားထုတ္သည္ျဖစ္၍ (ကမၼပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။

၂။ ေစတနာ - ေစ့ေဆာ္မႈ ေစတနာသည္၊
သမၸယုတၱကာနံ ဓမၼာနံ - ယွဥ္ဖက္တရားတို႔အား၎၊
တံ သမု႒ာနာနၪၥ ႐ူပါနံ - ထိုယွဥ္ဖက္တရားတို႔ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ႐ုပ္တို႔အား၎၊
ကမၼပစၥေယန ပစၥေယာ - ျပဳလုပ္ အားထုတ္သည္ျဖစ္၍ (ကမၼပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။

(မွတ္ခ်က္။ နာနာကၡဏိက ကမၼပစၥည္းသည္ ကုသိုလ္ကံ၊ အကုသိုလ္ကံတို႔က ေနာင္တခ်ိန္တြင္ ၀ိပါက္ စိတ္ေစတသိက္ႏွင့္ ကမၼဇ႐ုပ္မ်ားကို ေက်းဇူးျပဳျခင္း ျဖစ္သည္။ သဟဇာတ ကမၼပစၥည္းသည္ကား ကုသိုလ္ အကုသိုလ္ကံ ေစတနာတို႔သာမက၊ ၀ိပါက္ ႀကိယာ ေစတနာတို႔ကပါ အတူယွဥ္ဖက္ နာမ္တရားတို႔ႏွင့္ ထိုနာမ္တရားတို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ ႐ုပ္တရားတို႔အား ေက်းဇူးျပဳျခင္း ျဖစ္သည္။)

၀ိပါကပစၥည္း

၀ိပါကပစၥေယာတိ -
၁။ ၀ိပါကာ စတၱာေရာ ခႏၶာ အ႐ူပီေနာ အညမညံ ၀ိပါကပစၥေယန ပစၥေယာ။

ကုသိုလ္ အကုသိုလ္ကံတို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အက်ိဳး စိတ္ေစတသိက္တရားတို႔အား ၀ိပါက္ (၀ိပါက) ဟုေခၚသည္။ ၀ိပါကဟူသည္ တိုက္႐ုိက္အားျဖင့္ ရင့္က်က္ျခင္း၊ရင့္မွည့္ျခင္းဟု အဓိပၸါယ္ ရ၏။ မ်ိဳးေစ့တစ္ေစ့သည္ တျဖည္းျဖည္း ရင့္က်က္လာေသာအခါ သီးၾက ပြင့္ၾကသကဲ့သို႔ ကံတရားတို႔ ရင့္က်က္၍ အက်ိဳးေပးျခင္းကို ဆိုလိုသည္။ ၀ိပါက္စိတ္တို႔သည္ ေနာက္ထပ္ အက်ိဳးမေပးေတာ့။ ထို႔ေၾကာင့္ ၀ိပါက္စိတ္ေစတသိက္တို႔သည္ ကံအေနအားျဖင့္ ေနာင္တြင္ အက်ိဳးေပးရန္ ေစ့ေဆာ္ အားထုတ္မႈ မရွိ။ ႀကိယာစိတ္တို႔ကဲ့သို႔ ကိုယ္ႏႈတ္အမူအရာတို႔ကို ျဖစ္ေစရန္မွ်လည္း အားထုတ္မႈ မရွိ။ အားထုတ္မႈ ပေယာဂ ဗ်ာပါရမ်ား လံုး၀ကင္းဆိတ္ေန၍ ၿငိမ္သက္ေသာ သေဘာရွိ၏။ ဤကဲ့သို႔ ၀ိပါက္ စိတ္ေစတသိက္တို႔သည္ ျပဳလုပ္အားထုတ္မႈ ပေယာဂ ဗ်ာပါရ ကင္းဆိတ္၍ ၿငိမ္သက္ေသာ သေဘာျဖင့္ အခ်င္းခ်င္း ေက်းဇူးျပုေနသည္ကို ၀ိပါကပစၥည္း ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသည္ မည္၏။

၁။ ၀ိပါကာ - ၀ိပါက္အက်ိဳးတရားတို႔သည္၊
စတၱာေရာ ခႏၶာ အ႐ူပီေနာ - ႐ုပ္မဟုတ္ေသာ နာမ္ခႏၶာ ေလးပါးအား
အညမညံ - အခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္
၀ိပါကပစၥေယန ပစၥေယာ - ဗ်ာပါရကင္း၍ ၿငိမ္သက္သည္ျဖစ္၍ (၀ိပါကပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။

စကၡဳ၀ိညာဏ္၊ ေသာတ၀ိညာဏ္၊ ဃာန၀ိညာဏ္၊ ဇိ၀ွာ၀ိညာဏ္၊ ကာယ၀ိညာဏ္ဟူေသာ အာ႐ံုငါးပါးကို သိသည့္ ပၪၥ၀ိညာဏ္စိတ္မ်ားသည္ ၀ိပါက္စိတ္မ်ား ျဖစ္ၾက၏။ ကုသလ၀ိပါက္ႏွင့္ အကုသလ၀ိပါက္ဟု ႏွစ္မ်ိဳး ရွိသည့္အတြက္ ေဒြးပၪၥ၀ိညာဏ္စိတ္ဟုလည္း အဘိဓမၼာက်မ္းစာမ်ားတြင္ ေဖာ္ျပေလ့ရွိသည္။

ပဋိသေႏၶစိတ္တို႔သည္လည္း ၀ိပါက္စိတ္ပင္ ျဖစ္၍ ကုသလ၀ိပါက္ႏွင့္ အကုသလ၀ိပါက္ဟု ႏွစ္မ်ိဳး ခြဲျခားႏိုင္ျပန္၏။ အပါယ္ဘံုတို႔တြင္ အကုသလ၀ိပါက္စိတ္ျဖင့္ ပဋိသေႏၶယူ၍၊ သုဂတိဘံုတို႔တြင္ ကုသလ၀ိပါက္စိတ္ျဖင့္ ပဋိသေႏၶယူၾကသည္။ ဘ၀တခု၏ ေနာက္ဆံုးကာလ ေရာက္ေသာအခါတြင္ တမလြန္ဘ၀သစ္ကို ျဖစ္ေစမည့္ ကံ၊ ထိုကံကို ျပဳခဲ့စဥ္က အာ႐ံုနိမိတ္၊ သို႔မဟုတ္ တမလြန္လားရာ ဂတိ၌ ေတြ႔ႀကံဳရမည့္ အာ႐ံုနိမိတ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးသည္ထင္၍ ေသခါနီးေနာက္ဆံုး စိတ္အစဥ္ (မရဏာသႏၷ၀ီထိ) ျဖစ္သည္။ မရဏာသႏၷ၀ီထိ စိတ္အစဥ္သည္ စုတိစိတ္ျဖင့္ အဆံုးသတ္၍ ဘ၀သစ္တြင္ ပဋိသေႏၶစိတ္ျဖစ္သည္။ ပဋိသေႏၶစိတ္သည္ မရဏာသႏၷ၀ီထိ စိတ္အစဥ္က ယူခဲ့ေသာ ကံ၊ ကမၼနိမိတ္၊ ဂတိနိမိတ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကိုပင္ ဆက္၍ အာ႐ံုျပဳ၏။ ပဋိသေႏၶစိတ္ေနာက္မွစ၍ အျခားေသာ အာ႐ံုသိစိတ္အစဥ္ (၀ီထိစိတ္) တို႔ ျဖစ္ေပၚျခင္း မရွိေသာအခိုက္မ်ားတြင္ ပဋိသေႏၶစိတ္ ယူခဲ့ေသာ အာ႐ံုကိုပင္ အာ႐ံုျပဳ၍ ပဋိသေႏၶစိတ္ႏွင့္ အလားတူျဖစ္ေသာ ၀ိပါက္စိတ္မ်ား ျဖစ္ေပၚေန၏။ ယင္းစိတ္မ်ားသည္ ဘ၀ျဖစ္ဆဲကာလတြင္ စိတ္အစဥ္တို႔ ျပတ္မသြားေစရန္ ျဖစ္ေပၚေနၾကျခင္းျဖစ္၍ ဘ၀င္စိတ္ (ဘ၀ဂၤ = ဘ၀ + အဂၤ = ဘ၀၏ အစိတ္အပိုင္းျဖစ္ေသာ စိတ္) ဟုေခၚသည္။ အိပ္မက္ျမင္မက္ျခင္း မရွိဘဲ အိပ္ေမာက်ေနသည္အခါတြင္ ဤဘ၀င္စိတ္မ်ား အဆက္မျပတ္ ျဖစ္ေပၚေနျခင္းပင္ျဖစ္၍ အလြန္ ၿငိမ္သက္ေသာ သေဘာရွိသည္။ အိပ္ေမာမက်ေသးဘဲ အေတြးမ်ား၀င္ေန၊ အိပ္မက္မ်ား ျမင္မက္ေနပါက စိတ္မၿငိမ္သက္ေသးဘဲ (ဘ၀င္မက်ေသးဘဲ) စိတ္တို႔ လႈပ္ရွား ေယာက္ယက္ခတ္ေနသည္ဟု ဆိုရ၏။

ဤသို႔ ပၪၥ၀ိညာဏ္စိတ္၊ ပဋိသေႏၶစိတ္၊ ဘ၀င္စိတ္စေသာ ၀ိပါက္စိတ္မ်ားျဖစ္ခုိက္တြင္ ယွဥ္ဖက္စိတ္ေစတသိက္တို႔ အခ်င္းခ်င္းအား ဗ်ာပါရကင္း၍ ၿငိမ္သက္သည္ျဖစ္၍ ၀ိပါကပစၥည္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳေနၾကသည္။ (ပစၥယနိေဒၵသတြင္ ၀ိပါက္နာမ္ခႏၶာ အခ်င္းခ်င္းအား ေက်းဇူးျပဳျခင္းကိုသာ ေဟာၾကားထားေသာ္လည္း၊ ပ႒ာန္း ကုသလတိကၠ ပဉွာ၀ါရတြင္ ၀ိပါက္တရားတို႔ႏွင့္ အတူျဖစ္ဖက္ ႐ုပ္တရားတို႔အားလည္း ေက်းဇူးျပဳေၾကာင္း ေဟာၾကားထားပါသည္။)

ဆက္ရန္ ...