ျမန္မာစာႏွင့္ John Okell

စကၤာပူမွာေနစဥ္က တ႐ုတ္ ဒါယကာ၊ ဒါယိကာမေတြကို ျမန္မာစာ သင္ေပးဖို႔ ရိပ္သာဆရာေတာ္က တာဝန္ ေပးခံရဖူးပါတယ္။ စာသင္ဖို႔ကို ဝါသနာထံုတာေၾကာင့္ တေၾကာင္း၊ ကိုယ္ေန႔စဥ္ေျပာေနတဲ့ စကားပဲေလ ျဖစ္မွာပါလို႔ ခပ္ေလွ်ာ့ေလွ်ာ့ ေတြးမိတာက တေၾကာင္း၊ “ရပါတယ္ ဘုရား” လို႔ လက္ခံခဲ့ပါတယ္။ အစည္းအေဝး အၿပီးမွာ ေကာ္မတီဥကၠ႒ လူႀကီးက “ျမန္မာစာက လြယ္တာမဟုတ္ဘူး။ ၾကည့္ဗ်ာ … တစ္နဲ႔ ႏွစ္ကို တစ္ခု၊ ႏွစ္ခုလို႔ အသံထြက္ေပမယ့္ သံုးက်ေတာ့ သံုးဂု (သံုးခု) လို႔ ျဖစ္သြားေရာ။ ကၽြန္ေတာ္ဆို မသင္တတ္ဘူး” လို႔ ဆိုလာပါတယ္။ “ေရးေတာ့ အမွန္၊ ဖတ္ေတာ့ အသံေပါ့ဗ်ာ” လို႔ပဲ ေျဖျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အျပန္လမ္း တေလွ်ာက္လံုး ငါဘယ္လို ရွင္းျပရပါ့မလဲလို႔ အေျဖရွာခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာတေယာက္ အေနနဲ႔ကေတာ့ ဒီကိစၥက အထူးသင္ေနစရာ မလိုေပမယ့္ ႏိုင္ငံျခားသား တေယာက္အတြက္ဆိုရင္ေတာ့ သိပ္လြယ္လွတာ မဟုတ္ပါဘူး။

အိမ္ျပန္ေရာက္ေပမယ့္ အေျဖက မထြက္ပါဘူး။ အင္တာနက္ေပၚမွာ ရွာၾကည့္ေတာ့လည္း မေတြ႕။ အဂၤလိပ္စာမွာလည္း but ကို /bət/ လုိ႔ အသံထြက္ေပမယ့္ put က် /pʊt/ ျဖစ္သြားတာပဲ မဟုတ္လားလို႔ ေျဖေတြးေပမယ့္ သိပ္ေတာ့ ဘဝင္မက်လွ ပါဘူး။ နည္းမွီလို႔ရလို ရျငား အဂၤလိပ္ဘာသာေဗဒနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ စာအုပ္ေတြမွာ ရွာၾကည့္ဖို႔ အနီးအနားက စာၾကည့္တိုက္ေတြကို ေျပးရပါတယ္။ ကံအားေလ်ာ္စြာပဲ ရည္ညႊန္းစာအုပ္ေတြ ထားတဲ့ အကန္႔မွာ လန္ဒန္တကၠသိုလ္က ျမန္မာစာပါေမာကၡ John Okell ရဲ႕ ျမန္မာစာ စာအုပ္ေတြကို ဆိုက္ဆုိက္ၿမိဳက္ၿမိဳက္ သြားေတြ႔ပါတယ္။

ျမန္မာစကားမွာ သံညင္းကေန သံျပင္း အျဖစ္ ေျပာင္းလဲတတ္ပံု voicing အေၾကာင္းကို ေလ့က်င့္ခန္းေတြနဲ႔ ရွင္းျပထားပါတယ္။ ျမန္မာစာ ဗ်ည္းအကၡရာဇယားမွာ ပထမနဲ႔ ဒုတိယတိုင္ေတြမွာ ရွိတဲ့ က၊ ခ၊ စ၊ ဆ စတဲ့ ဗ်ည္းေတြကို သံညင္း (voiceless အေဃာသ) လို႔ ေခၚပါတယ္။ တတိယနဲ႔ စတုတၳတိုင္မွာ ရွိတဲ့ ဂ၊ ဃ၊ ဇ၊ ဈ စတဲ့ ဗ်ည္းေတြကို သံျပင္း (voiced ေဃာသ) လုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ သံညင္းေတြကေန သက္ဆိုင္ရာ သံျပင္းအသံေတြ အျဖစ္ (ဥပမာ ခ ကေန ဃ၊ စ ကေန ဇ၊ ပ ကေန ဗ) ေျပာင္းတတ္ပါတယ္။ သူ႔ေရွ႕ကအသံေတြက glottal stop (-က္ -ခ္ -စ္ -တ္ -ပ္ စတဲ့) အသတ္သံ သံရပ္ေတြ ရွိေနရင္ေတာ့ ခၽြင္းခ်က္အျဖစ္ သံျပင္းေျပာင္းစရာ မလိုေတာ့ပါဘူး။ ေရွ႕သံက အသတ္သံျဖစ္ေပမယ့္ သံရပ္ (glottal stop) မဟုတ္ဘဲ မသတ္ နသတ္ စတဲ့ ႏွာသံ အသတ္၊ ညသတ္ ယသတ္ စတဲ့ သံရွည္ အသတ္သံဆိုရင္လည္း သံျပင္း ေျပာင္းရပါတယ္။ ဥပမာ “ေလးခု” ဆိုရင္ ေရွ႕က “ေလး” က glottal stop မဟုတ္တဲ့ အတြက္ ေနာက္က “ခု” ကေန သံျပင္း “ဂု” ေျပာင္းၿပီး “ေလးဂု” လို႔ အသံထြက္ပါတယ္။ (ခ ရဲ႕ သက္ဆိုင္ရာ သံျပင္းက ဃ ျဖစ္ရမွာ ျဖစ္ေပမယ့္ ျမန္မာေတြက ဂ-သံနဲ႔ ဃ-သံကို ကြဲေအာင္ ႐ြတ္ေလ့မရွိတဲ့ အတြက္ ေလးဂုလို႔ပဲ ထြက္ပါတယ္)။ တစ္ခု၊ ႏွစ္ခု စတာေတြမွာေတာ့ ေရွ႕သံက စသတ္သံ ျဖစ္ေနလို႔ ေနာက္သံ “ခု” ကို သံျပင္းေျပာင္းစရာ မလိုေတာ့ပါဘူး။ “ဆယ္ခု” ဆိုရင္ ေရွ႕သံက အသတ္ျဖစ္ေပမယ့္ glottal stop မဟုတ္လို႔ “ဆယ္ဂု” လို႔ ထြက္ပါတယ္။ John Okell ကို အေတာ္ေလး ေက်းဇူးတင္မိပါတယ္။ စကၤာပူရဲ႕ စနစ္က်လွတဲ့ စာၾကည့္တိုက္ေတြကိုလည္း ေက်းဇူးတင္မိပါတယ္။

ေနာက္တဆက္တည္း သူေရးတဲ့ Burmese/Myanmar Dictionary of Grammatical Form ဆိုတဲ့ စာအုပ္ကို ေတြရပါတယ္။ ျမန္မာစာမွာရွိတဲ့ ဝိဘတ္ေတြ၊ ပစၥည္းေတြ၊ ႀကိယာေထာက္ေတြရဲ႕ အဓိပၸါယ္နဲ႔ အသံုးအႏႈန္းကို အကၡရာဝလိစဥ္ၿပီး ရွင္းျပထားတဲ့ စာအုပ္ပါ။ ျမန္မာစာ သင္ခ်င္တဲ့ ႏိုင္ငံျခားေတြအတြက္သာမက၊ ကၽြန္ေတာ့လို ျမန္မာစာ အားနည္းသူေတြအတြက္ အေထာက္အပံ့ေကာင္း တခုပါ။