မင်္ဂလသုတ် (၈) - Trustworthy Friends, True-hearted Friends & Spiritual Friends

Reading #MaṅgalaSutta

အခုတလောမှာ မင်္ဂလသုတ်နဲ့ စပ်ပြီး ဖတ်မိဖတ်ရာ၊ တွေးမိတွေးရာလေးတွေကို Reading #MaṅgalaSutta ဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်နဲ့ ရေးတင်ဖြစ်ပါတယ်။ Maṅgala Sutta ရဲ့ ရှေ့မှာ "Reading" ဆိုတာ စကား ထည့်ဖြစ်တဲ့ အကြောင်း ၂-ခု ရှိပါတယ်။

(၁) အခု ရေးနေတာသည် ငါသိ မဟုတ် စာသိသာ ဖြစ်တယ်။ စာသိ ဆိုရာမှာတောင် ဖတ်ပြီး သိပြီး တတ်ပြီး (in past participle) မဟုတ်ဘဲ၊ ဖတ်ဆဲ (in present continuous) မျှသာ ဖြစ်တယ်လို့ သတိပေးချင်လို့ပါ။

(၂) "Reading" လို့ဆိုတဲ့ နေရာမှာ မူရင်းသုတ်ကို ဖတ်ရုံတင် မဟုတ်ဘဲ၊ မင်္ဂလသုတ်မှာပါတဲ့ ပုဒ်တွေရဲ့ အနက်ကို အဘိဓာန် ဖွင့်ဆိုချက်၊ အဋ္ဌကထာဖွင့် ဆိုချက်တွေနဲ့ တွဲပြီး ဖတ်တဲ့ Extensive Reading မျိုး၊ မင်္ဂလသုတ်မှာပါတဲ့ အကြောင်းအရာနဲ့ နှီးနွယ်ဆက်စပ်တဲ့ နိကာယ်ငါးရပ်က သုတ္တန်အချို့ကို ဆွဲထုတ်ပြီး compare and contrast လုပ်တဲ့ Syntopical Reading မျိုး ဖြစ်ပါတယ်။ ဖတ်ဖူးမှတ်ဖူးတဲ့ သိပ္ပံ၊ ဒဿန၊ ပညာရေး စတဲ့ လောကီနယ်က အယူအဆအချို့ကိုလည်း အလျဉ်းသင့်သလို ထည့်သွားဖို့ စိတ်ကူးထားပါတယ်။

▬▬▬▬▬▬

မိတ်ဆွေကောင်းနဲ့ ပေါင်းဖော်ရခြင်းက မင်္ဂလာတရား ၃၈-ပါးလုံးနဲ့ ပြည့်စုံစေသည်အထိ အကျိုး ကျေးဇူးကြီးတယ်လို့ အရင်ပို့စ်မှာ ရေးခဲ့ပါတယ်။ မင်္ဂလသုတ်မှာကတော့ "ပညာရှိကို မှီဝဲဆည်းကပ်ခြင်း" (ပဏ္ဍိတာနံ သေဝနာ) လို့ ဟောပါတယ်။ အချို့သုတ်တွေမှာတော့ "သူတော်ကောင်းကို မှီဝဲဆည်းကပ်ခြင်း" (သပ္ပုရိသသံသေဝ) လို့ သုံးတာ ရှိသလို၊ "မိတ်ဆွေကောင်းရှိခြင်း" (ကလျာဏမိတ္တတာ) လို့ သုံးတာလည်း ရှိပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ ပညာရှိ (ပဏ္ဍိတ)၊ သူတော်ကောင်း (သပ္ပုရိသ)၊ မိတ်ဆွေကောင်း (ကလျာဏမိတ္တ) ဆိုတာတွေက အတူတူပဲလား၊ မတူဘူးလားဆိုတာ မေးစရာ ရှိပါတယ်။

မိတ္တလို့ ဆိုတဲ့ နေရာမှာတောင် အကြမ်းအားဖြင့် အဆင့် သုံးဆင့် အဓိပ္ပါယ်သုံးမျိုး လောက်ရှိတယ်လို့ လန်ဒန် ပါဠိကျမ်းစာအသင်း (PTS) က ထုတ်တဲ့ ဂျာနယ်တစ်စောင်မှာ Steven Collins က ရေးခဲ့ဖူးတယ်။

🔹 ခင်မင်ရင်းနှီးပြီး ယုံကြည်စိတ်ချရတဲ့ မိတ်ဆွေ

ပထမအမျိုးအစားကတော့ တဦးနဲ့ တဦး ရင်းနှီးကျွမ်းဝင်ပြီး ယုံကြည်စိတ်ချ အားကိုးရတဲ့ (ဝိဿာသော trustworthy) မိတ်ဆွေမျိုးပါ။ ဆွေမျိုး သားချင်းတွေ၊ ရင်းနှီးတဲ့ သူငယ်ချင်း အပေါင်းအသင်းတွေ ပါပါတယ်။ မြန်မာစကား ဇစ်မြစ်အရလည်း "မိတ်" ဆိုတာက "ပေါင်းသင်းဆက်ဆံခြင်း" အနက်၊ "ဆွေ" ဆိုတာက "ရင်းနှီးခင်မင်ခြင်း"အနက် ရှိကြတယ် မဟုတ်လား။ ရင်းနှီးကျွမ်းဝင် ယုံကြည်အားထားရသူက အကောင်းဆုံး ဆွေမျိုးသားချင်း (ဝိဿာသပရမာ ဉာတိ) ပဲလို့ ဓမ္မပဒမှာ ဟောထားတာ ရှိပါတယ်။

🔹 စိတ်ကောင်း နှလုံးကောင်းတဲ့ မိတ်ဆွေ

သိင်္ဂလောဝါဒသုတ်မှာလာတဲ့ စိတ်ကောင်း နှလုံးကောင်း ရှိတဲ့ မိတ်ဆွေမျိုး (မိတ္တေ သုဟဒေါ) ကတော့ ဒုတိယ မိတ်ဆွေမျိုးပါ။

၁။ ကိုယ့်အပေါ်မှာ ကျေးဇူးပြုတတ်တဲ့ မိတ်ဆွေမျိုး (ဥပကာရကော)
၂။ အေးအတူ ပူအမျှ မိတ်ဆွေမျိုး (သမာနသုခဒုက္ခော)
၃။ ကိုယ့်အကျိုးစီးပွားအတွက် ပြောဆိုအကြံပေးတတ်တဲ့ မိတ်ဆွေမျိုး (အတ္ထက္ခာယီ)
၄။ ကိုယ့်ကို ကြင်နာသနား စောင့်ရှောက်တတ်တဲ့ မိတ်ဆွေမျိုး (အနုကမ္ပကော)

ဒီလိုမိတ်ဆွေမျိုးကို သိင်္ဂလောဝါဒသုတ်က စိတ်ကောင်း နှလုံးကောင်း ရှိတဲ့ မိတ်ဆွေစစ် လေးယောက်လို့ ဟောထားပါတယ်။ ဒီလို မိတ်ဆွေမျိုးကို အင်္ဂုတ္တရနိကာယ်မှာ ဟောထားတဲ့ "ပေါင်းသင်းအပ်တဲ့ မိတ်ဆွေ" (မိတ္တော သေဝိတဗ္ဗော) ရဲ့ အင်္ဂါရပ် ၇-ရပ်နဲ့လည်း တိုင်းကြည့်နိုင်ပါတယ် (အံ.၇.၃၆၊ ပဌမမိတ္တသုတ်)။

၁။ ပေးနိုင်ခဲတာကို ပေးတယ် (ဒုဒ္ဒဒံ ဒဒါတိ)
၂။ ပြုနိုင်ခဲတာကို ပြုပေးတယ် (ဒုက္ကရံ ကရောတိ)
၃။ သည်းခံ နိုင်ခဲတာကို သည်းခံတယ် (ဒုက္ခမံ ခမတိ)
၄။ ကိုယ့်လျှို့ဝှက်ချက်ကို ဖွင့်ပြောတယ် (ဂုယှမဿ အာဝိ ကရောတိ)
၅။ မိတ်ဆွေရဲ့ လျှို့ဝှက်ချက်ကို လျှို့ဝှက်ပေးတယ် (ဂုယှမဿ ပရိဂုဟတိ)
၆။ ဘေးရန်ကြောင့် မစွန့်ဘူး (အာပဒါသု န ဇဟတိ)
၇။ ပစ္စည်းဥစ္စာ ကုန်ခမ်းချို့တဲ့သွားလို့လည်း မထေမဲ့မြင် မပြုဘူး (ခီဏေန နာတိမညတိ)

🔹 ဆည်းကပ် ပူဇော်ထိုက်တဲ့ မိတ်ဆွေ

ဒီသုတ္တန်ရဲ့ နောက် ကပ်လျက်က သုတ်မှာတော့ "ပေါင်းသင်းအပ်တဲ့ မိတ်ဆွေ" လို့ ဆိုရုံတင် မဟုတ်ဘဲ "မောင်းမဲ နှင်ထုတ်ရင်တောင် ပေါင်းသင်းအပ်၊ ဆည်းကပ်၊ ခစားအပ်တဲ့ မိတ်ဆွေ" (မိတ္တော သေဝိတဗ္ဗော ဘဇိတဗ္ဗော ပယိရုပါသိတဗ္ဗော အပိ ပနုဇ္ဇမာနေနပိ) ရဲ့ အင်္ဂါ ၇-ပါးကို ဟောထားပါတယ် (အံ.၇.၃၇၊ ဒုတိယမိတ္တသုတ်)။

၁။ ချစ်ခင် မြတ်နိုးထိုက်တယ် (ပိယော စ ဟောတိ မနာပေါ စ)
၂။ လေးစားထိုက်တယ် (ဂရု စ)
၃။ နှလုံးကို ပွားစေတတ်တယ် (ဘာဝနီယော စ)
၄။ ပြောဆို ဆုံးမတတ်တယ် (ဝတ္တာ စ)
၅။ သူတပါးက ပြောဆိုဆုံးမတာကိုလည်း ခံယူတယ် (ဝစနက္ခမော စ)
၆။ နက်နဲတဲ့ တရားစကားကို ပြောဆိုတတ်တယ်(ဂမ္ဘီရဉ္စ ကထံ ကတ္တာ ဟောတိ)
၇။ မလုပ်သင့်တာကို မလုပ်ခိုင်းဘူး (နော စ အဋ္ဌာနေ နိယောဇေတိ)

ဒီလို မိတ်ဆွေမျိုးကို တတိယအမျိုးအစား မိတ်ဆွေ အဖြစ် Steven Collins က ပြထားပါတယ်။ သူ့ရဲ့ ဆောင်းပါးအကျယ်ကိုတော့ Kalyāṇamitta and Kalyāṇamittatā မှာ ဖတ်နိုင်ပါတယ်။

★ ပညာရှိ (ပဏ္ဍိတ)၊ သူတော်ကောင်း (သပ္ပုရိသ) နဲ့ မိတ်ဆွေကောင်း (ကလျာဏမိတ္တ) တွေက တူ-မတူ ဆိုတာကိုတော့ နောက်မှ ဆက်ရေးပါဦးမယ်...။