မင်္ဂလသုတ် (၁၀) - The Virtuous Person, The Wise Person and The True Person

အရင်ပို့စ်တခုမှာ သူတော်ကောင်းဆိုတာ ဘယ်လို လူမျိုးလဲ ဆိုတာကို ရေးခဲ့ပြီး သရဘင်္ဂဇာတ်က သူတော်ကောင်း အင်္ဂါကို ထုတ်ပြခဲ့ပါတယ်။ သရဘင်္ဂဇာတ်မှာ ဖြေထားတဲ့ သီလရှိသူ၊ ပညာရှိသူနဲ့ သူတော်ကောင်းတို့ရဲ့ အင်္ဂါတွေကို အကျဉ်းခြုံးပြရရင် …

🔹 သီလရှိသူ ဆိုတာ -

၁။ ကိုယ်၊ နှုတ်၊ စိတ်နဲ့ မကောင်းမှုကို မပြုသူ
၂။ မိမိအတွက် လိမ်လည်မပြောသူ

🔹 ပညာရှိ ဆိုတာ -

၁။ နက်နဲသည့် ပြဿနာကို ထိုးထွင်းစဉ်းစားနိုင်သူ
၂။ အဆောတလျင် ရုန့်ရင်းကြမ်းတမ်းသည့် အမှုကို မပြုသူ
၃။ အချိန်အခါ အလျောက် ရောက်လာသည့် အကျိုးစီးပွားကို (အခွင့်အလမ်းကို) အချည်းအနှီး မဖြစ်စေသူ

🔹 သူတော်ကောင်း ဆိုတာ -

၁။ ကျေးဇူးကို သိတတ် တုန်ပြန်တတ်သူ
၂။ တည်ကြည်သည့် စိတ်သဘောရှိသူ
၃။ မိတ်ဆွေကောင်း အင်္ဂါနှင့်ပြည့်စုံသူ
၄။ မိတ်ဆွေကောင်းကို အမြဲမပြတ် ဆည်းကပ်တတ်သူ
၅။ ဒုက္ခရောက်သူတို့၏ အမှုကိစ္စကို ရိုရိုသေသေ ဆောင်ရွက်ပေးတတ်သူ

အခြေခံအားဖြင့်တော့ သီလရှိသူက ငါးပါးသီလစတဲ့ စောင့်ထိမ်းရမယ့် သီလကို လုံခြုံတယ်။ ပညာရှိသူက နက်နဲစွာ စဉ်းစားတွေးခေါ်နိုင်ပြီး အကျိုးစီပွားအတွက် ကျွမ်းကျင်လိမ္မာတယ်။ သူတော်ကောင်းကတော့ စိတ်နှလုံးကောင်း ရှိပြီး တဖက်သားကို ကူညီတတ်တယ်။ ဒါကြောင့် အင်္ဂါရပ်တွေ တခုနဲ့ ရောယှက်နေပေမယ့် အခြေခံသဘောကတော့ ကွဲပါတယ်။

🔸 ဒါဆိုရင် သီလ၊ ပညာ၊ သူတော်ကောင်း တရားဆိုတဲ့ သုံးမျိုးမှာ ဘယ်ဟာက ပိုပြီး အရေးကြီးပါသလဲ။

ဆိုရှယ်လစ် ခေတ်ပြောင်းတော်လှန်ရေး ကာလတုန်းက "လူတော်လူကောင်း" ဆိုတဲ့ စကားကို "လူကောင်းလူတော်" လို့ ပြောင်းပြီး သုံးခဲ့ကြဖူးပါတယ်။ "တော်" ဖို့ထက် "ကောင်း" ဖို့က ပဓာန ပိုကျတယ်လို့ ယူဆခဲ့ကြပါလို့ပါ။ သရဘင်္ဂဇာတ်မှာတော့ သရဘင်္ဂရသေ့က သီလ၊ ပညာ၊ သူတော်ကောင်း တရားနဲ့ ဘုန်းကံကျက်သရေ ဆိုတဲ့ လေးမျိုးမှာ ပညာကသာ ပဓာနကျတယ်၊ ကျန်တဲ့ သုံးမျိုးက ပညာရဲ့ နောက်ကို လိုက်လိမ့်မယ်လို့ ဖြေကြားခဲ့ပါတယ်။

တောင်မြို့ မဟာဂန္ဓာရုံ ဆရာတော်ဘုရားကြီးက သူ့တပည့်တွေကို အချက် ၁၀-ချက်နဲ့ ဆုံးမလေ့ရှိရာမှာ "စိတ်ကောင်းရှိဖို့က ပထမ" လို့ ဆုံးမတတ်ပြီး "စာတတ်ဖို့" ကိုတော့ နောက်ဆုံး ဒသမနေရာမှာ ထားတယ် မဟုတ်လား။ ဒါဆိုရင် မဟာဂန္ဓာရုံ ဆရာတော်ကြီးနဲ့ သရဘင်္ဂ ရသေ့တို့ အယူအဆများ ကွဲနေသလားလို့ မေးခွန်းထုတ်ချင် ထုတ်ကြပါလိမ့်မယ်။ ဒီလို မေးခွန်း ထုတ်ခဲ့မယ်ဆိုရင် "စာတတ်တာ" နဲ့ "ပညာရှိတာ" ကို ရောထွေးနေလို့ ဖြစ်မယ်လို့ ဆိုချင်ပါတယ်။

ပြောမယ့်ဆိုရင် အနောက်တိုင်း အစဉ်အလာမှာတောင် information, Knowledge, understanding နဲ့ wisdom စသဖြင့် အဆင့်တွေ ခွဲခြားပြီး ပြောဆိုလေ့ ရှိပါတယ်။ "ဗဟုသုတကို တလွဲ အသုံးချလို့ရပေမယ့် ပညာကိုတော့ တလွဲ သုံးလို့ မရဘူး။ ဒါကိုယ်ကပဲ ပညာရဲ့ ထူးခြားတဲ့ ဝိသေသတခုပါ။ ပညာဆိုတာက ပညာရှိ တယောက်ရဲ့ အကြားအမြင် ဗဟုသုတတွေကို စုစည်းပေးရုံသာမက၊ သူ့ရဲ့ စိတ်ဆန္ဒတွေနဲ့ တန်ဖိုးတွေကိုပါ စုစည်းပေးတယ်။ ဗဟုသုတ ကြွယ်ဝတဲ့ စာတတ်ပုဂ္ဂိုလ် တယောက်က ကိုယ်ကျင့်တရား ချို့ယွင်းနေတယ်ဆိုရင် ဘာမှ ထူးဆန်းလှတာ မဟုတ်ပေမယ့်၊ ပညာရှိတဦးက ကိုယ်ကျင့်သိက္ခာ ပျက်ယွင်းနေတယ် ဆိုရင်တော့ ဒါဟာ ဆီလျော်မှု ကင်းမဲ့နေတဲ့ အံအားသင့်စရာ စကားလို့ ဆိုရမှာပါ" လို့ Linda Zagzebski က Virtues of Mind ဆိုတဲ့ စာအုပ်မှာ ရေးခဲ့ဖူးပါတယ်။

ဗုဒ္ဓဘာသာအရ ပညာရှိဆိုတာက အကျိုးစီးပွားကို ကျွမ်းကျင်လိမ္မာသူ ဖြစ်လို့ အကျိုးစီးပွားမဲ့ ဖြစ်တဲ့ မကောင်းမှုတွေကို ကျုးလွန်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ပညာရှိ ဆိုတာ ကောင်းသော အလုပ်ကို လုပ်၊ ကောင်းသော စကားကို ဆို၊ ကောင်းသော အကြံကို ကြံစည်တတ်တဲ့သူလို့ သုတ္တန်ဒေသနာတွေရဲ့ အဓိပ္ပါယ် ဖွင့်ဆိုချက်အရ ကိုယ်ကျင့်သီလနဲ့ ပြည့်စုံကြသူများ ဖြစ်ကြပါတယ်။

"လူတော်လူကောင်း" ဆိုတဲ့ ကိစ္စမှာလည်း "တော်" ဆိုတာက ကျွမ်းကျင်လိမ္မာတဲ့ အဓိပ္ပါယ်ရသလို၊ ဆရာတော်၊ နိုင်ငံတော်၊ တရားတော်စတဲ့ စကားလုံးတွေကလို "ကောင်းမွန် မြင့်မြတ်သော" ဆိုတဲ့ အဓိပ္ပါယ်ရပါတယ်။ "ကောင်း" ဆိုတာကို အလေးပေးဖို့ အတွက် "လူတော်လူကောင်း" ကို "လူကောင်းလူတော်" လုပ်နေစရာ မလိုပါဘူး။ "သူတော်ကောင်း" ကို "သူကောင်းတော်" လို့ ပြောင်းခေါ်နေစရာ မလိုပါဘူး။ မျက်မှောက် တမလွန်ဆိုတဲ့ နှစ်ဖြာသော အကျိုးစီးပွားကို ကျွမ်းကျင်လိမ္မာတဲ့ မြင့်မြတ်တဲ့ ပညာရှိများက ကိုယ့်ကျင့်သီလနဲ့ ပြည့်စုံတဲ့ သူတော်ကောင်းများ ဖြစ်နေမှာ အမှန်ပါ။ ဒါကြောင့်လည်း သုတ္တန်ဒေသနာတွေမှာ ပညာရှိကို မှီဝဲဆည်းကပ်ခြင်း (ပဏ္ဍိတသေဝနာ)၊ သူတော်ကောင်းကို မှီဝဲဆည်းကပ်ခြင်း (သပ္ပုရိသသံသေဝ) ဆိုတဲ့ စကားတွေကို အလဲအလှယ်သဘော သုံးထားတာ တွေ့ရပါတယ်။