နိႆယပစၥည္း
နိႆယပစၥေယာတိ -
၁။ စတၱာေရာ ခႏၶာ အ႐ူပိေနာ အညမညံ နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ။
၂။ စတၱာေရာ မဟာဘူတာ အညမညံ နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ။
၃။ ၾသကၠႏၲိကၡေဏ နာမ႐ူပံ အညမညံ နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ။
၄။ စိတၱေစတသိကာ ဓမၼာ စိတၱသမု႒ာနာနံ ႐ူပါနံ နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ။
၅။ မဟာဘူတာ ဥပါဒါ႐ူပါနံ နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ။
၆။ စကၡာယတနံ စကၡဳ၀ိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ။
၇။ ေသာတာယတနံ ေသာတ၀ိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ။
၈။ ဃာနာယတနံ ဃာန၀ိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ။
၉။ ဇိ၀ွာယတနံ ဇိ၀ွာ၀ိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ။
၁၀။ ကာယာယတနံ ကာယ၀ိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ။
၁၁။ ယံ ႐ူပံ နိႆာယ မေနာဓာတု စ မေနာ၀ိညာဏဓာတု စ ၀တၱႏၲိ၊ တံ ႐ူပံ မေနာဓာတုယာ စ မေနာ၀ိညာဏဓာတုယာ စ တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ။
ေျမႀကီးသည္ သစ္ပင္၏ တည္ရာ မွီရာ ျဖစ္သကဲ့သို႔၊ ပန္းခ်ီကားခ်ပ္သည္ ပန္းခ်ီပံု၏ တည္ရာ မွီရာျဖစ္သကဲ့သို႔ တည္ရာ မွီရာအျဖစ္ အေထာက္အပံ့ေပးျခင္းအား နိႆယပစၥည္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသည္ဟု ေခၚသည္။ နိႆယပစၥည္းအား (၁) အတူ တၿပိဳင္နက္ျဖစ္၍ တည္မွီရာအျဖစ္ ေက်းဇူးျပဳေသာ သဟဇာတ နိႆယ ပစၥည္းႏွင့္ (၂) အရင္ေစာ၍ ျဖစ္ႏွင့္ေသာ မွီရာ၀တၳဳရုပ္တို႔က နာမ္တရားတို႔၏ တည္မွီရာအျဖစ္ ေက်းဇူးျပဳေသာ ပုေရဇာတ နိႆယ ပစၥည္းဟု အၾကမ္းအားျဖင့္ ႏွစ္မ်ိဳး ခြဲျခားႏိုင္သည္။
သဟဇာတပစၥည္းအပိုင္းတြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္အတိုင္း သဟဇာတပစၥည္းတိုင္းသည္ နိႆယပစၥည္းမ်ား ျဖစ္ၾက၍ သဟဇာတ နိႆယ ပစၥည္း မည္၏။ အမွတ္ (၁) မွ (၅) အထိသည္ သဟဇာတ နိႆယ ပစၥည္းမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ အနက္အဓိပၸါယ္မွာ သဟဇာတပစၥည္းႏွင့္ အလားတူပင္ျဖစ္၍ “နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ” ဟု အဆံုးသပ္သည္သာ ကြာျခားသည္။
၁။ စတၱာေရာခႏၶာ အ႐ူပိေနာ- ႐ုပ္မဟုတ္ေသာ (စိတ္ ေစတသိက္)ခႏၶာေလးပါးတို႔သည္၊
အညမညံ- အခ်င္းခ်င္း၊
နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ - တည္ရာမွီရာအျဖစ္ (နိႆယပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၂။ စတၱာေရာ မဟာဘူတာ- မဟာဘုတ္ ေလးပါးတို႔သည္၊
အညမညံ- အခ်င္းခ်င္း၊
နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ - တည္ရာမွီရာအျဖစ္ (နိႆယပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၃။ ၾသကၠႏၲိကၡေဏ နာမ႐ူပံ - ပဋိသေႏၶ အခိုက္တြင္ နာမ္ႏွင့္ ႐ုပ္တို႔သည္၊
အညမညံ- အခ်င္းခ်င္း၊
နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ - တည္ရာမွီရာအျဖစ္ (နိႆယပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၄။ စိတၱေစတသိကာ ဓမၼာ - စိတ္ေစတသိက္တရားတို႔သည္၊
စိတၱသမု႒ာနာနံ ႐ူပါနံ - စိတ္ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ႐ုပ္တရားတို႔အား၊
နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ - တည္ရာမွီရာအျဖစ္ (နိႆယပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၅။ မဟာဘူတာ - မဟာဘုတ္တို႔သည္၊
ဥပါဒါ႐ူပါနံ - ဥပါဒါ႐ုပ္တို႔အား၊
နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ - တည္ရာမွီရာအျဖစ္ (နိႆယပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
အမွတ္ (၆) မွ (၁၀) အထိ ၅-မ်ိဳးအား ၀တၳဳပုေရဇာတ နိႆယ ပစၥည္းဟု ေခၚသည္။ ဤပစၥည္းတို႔၏ အဓိပၸါယ္ကို သေဘာေပါက္ရန္အတြက္ အာ႐ံု၊ ဒြါရ၊ အာယတန၊ ဓာတ္စသည့္ အဘိဓမၼာအေျခခံမ်ားကို နားလည္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။
သိစိတ္ (၀ိညာဏ္) ဟူသည္ “အာ႐ံုကို သိျခင္း” သေဘာျဖစ္၏။ အာ႐ံု (အာရမၼဏ) ဆိုသည္မွာလည္း အဆင္း၊ အသံ၊ အနံ႔၊ အရသာ၊ အေတြ႔အထိ၊ ေတြးႀကံစရာဟူေသာ စိတ္၏ အသိခံတရားမ်ားပင္ ျဖစ္သည္။ စိတ္က အာ႐ံုကို သိသည္ဟု ဆိုရာတြင္ မ်က္စိ၊ နား၊ ႏွာ၊ လွ်ာ၊ ကိုယ္၊ စိတ္ဟူေသာ ဒြါရ ၆-ပါး ၀င္ေပါက္ ထြက္ေပါက္မ်ားမွ သိၾကရျခင္း ျဖစ္သည္။ မွန္အၾကည္ေပၚတြင္ ပံုရိပ္လာထင္သကဲ့သို႔ အာ႐ံုတို႔သည္ ဒြါရ အသီးသီးသို႔ လာထင္၏။ ထိုသို႔လာထင္ေသာ အာ႐ံုမ်ားအား ႏွလံုးသြင္းပါက အာ႐ံုသိစိတ္ ျဖစ္ေပၚသည္။ အာ႐ံုႏွင့္ ဒြါရတို႔သည္ အသိစိတ္တို႔၏ ေပါက္ဖြားရာ၊ ျဖစ္တည္ရာ၊ ပင္မရင္းျမစ္မ်ား ( source, bases) ျဖစ္ၾကသည္။ ယင္းတို႔အား ပါဠိဘာသာျဖင့္ “အာယတန” ဟု ေခၚ၏။ အာ႐ံု ၆-ပါးသည္ ျပင္ပျဖစ္တည္ရာ (ဗဟိရာယတန) ျဖစ္၍၊ ဒြါရ ၆-ပါးသည္ အတြင္းျဖစ္တည္ရာ (အဇၩတၱိကာယတန) ျဖစ္သည္။
အဆင္း၊ အသံ၊ အနံ႔၊ အရသာ၊ အေတြ႔အထိဟူေသာ အာ႐ံု ၅-ပါး (ပၪၥာ႐ံု = ပၪၥ + အာရမၼဏ) တို႔သည္ ႐ုပ္တရားမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ မ်က္စိ၊ နား၊ ႏွာ၊ လွ်ာ၊ ကိုယ္ဟူေသာ ဒြါရ ၅-ပါးသည္ အာ႐ံု ၅-ပါးတို႔ ထင္လာႏိုင္ေသာ အၾကည္ဓာတ္ ပသာဒ႐ုပ္တရားမ်ား ျဖစ္သည္။ ထိုပသာဒ႐ုပ္ ၅-ပါးအား တည္မွီ၍ ျမင္သိစိတ္၊ ၾကားသိစိတ္စသည့္ အာ႐ံု ၅-ပါးသိစိတ္ (ပၪၥ၀ိညာဏ္စိတ္) တုိ႔ ျဖစ္ၾက၍ မွီရာ ၀တၳဳရုပ္ ၅-ပါးဟုလည္း ဆိုရ၏။ ဤပသာဒ႐ုပ္ ၅-ပါး (တနည္း) ၀တၳဳ႐ုပ္ ၅-ပါး (တနည္း) အတြင္း အာယတန ႐ုပ္တရား ၅-ပါးတို႔သည္ ပၪၥ၀ိညာဏ္စိတ္တို႔အား တည္ရာမွီရာအျဖစ္ နိႆယပစၥည္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳ ေနၾကပါသည္။
၆။ စကၡာယတနံ - မ်က္စိအၾကည္ဟူေသာ ျဖစ္တည္ရာသည္
စကၡဳ၀ိညာဏဓာတုယာ - ျမင္သိစိတ္အား(၎)
တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ - ထိုျမင္သိစိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္တရားတို႔အား၎၊
နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ - တည္ရာမွီရာအျဖစ္ (နိႆယပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၇။ ေသာတာယတနံ - နားအၾကည္ဟူေသာ ျဖစ္တည္ရာသည္
ေသာတ၀ိညာဏဓာတုယာ - ၾကားသိစိတ္အား(၎)
တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ - ထိုၾကားသိစိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္တရားတို႔အား၎၊
နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ - တည္ရာမွီရာအျဖစ္ (နိႆယပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၈။ ဃာနာယတနံ - ႏွာေခါင္းအၾကည္ဟူေသာ ျဖစ္တည္ရာသည္
ဃာန၀ိညာဏဓာတုယာ - နံသိစိတ္အား(၎)
တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ - ထိုနံသိစိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္တရားတို႔အား၎
နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ - တည္ရာမွီရာအျဖစ္ (နိႆယပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၉။ ဇိ၀ွါယတနံ - လွ်ာအၾကည္ဟူေသာ ျဖစ္တည္ရာသည္
ဇိ၀ွါ၀ိညာဏဓာတုယာ - အရသာသိစိတ္အား(၎)
တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ - ထိုအရသာသိစိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္တရားတို႔အား၎၊
နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ - တည္ရာမွီရာအျဖစ္ (နိႆယပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၁၀။ ကာယာယတနံ - ကိုယ္အၾကည္ဟူေသာ ျဖစ္တည္ရာသည္
ကာယ၀ိညာဏဓာတုယာ - ေတြ႔ထိသိစိတ္အား(၎)
တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ - ထိုေတြ႔ထိသိစိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္တရားတို႔အား၎၊
နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ - တည္ရာမွီရာအျဖစ္ (နိႆယပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
ဤအမွတ္ ၆ မွ ၁၀ အထိ နိႆယပစၥည္းမ်ားသည္ အရင္ႀကိဳ၍ ျဖစ္ႏွင့္ေသာ စကၡဳ၊ ေသာတ၊ ဃာန၊ ဇိ၀ွာ၊ ကာယဟူေသာ ၀တၳဳ႐ုပ္တို႔အား အမွီျပဳ၍ ၀ိညာဏဓာတ္အား ေက်းဇူးျပဳေပးသည့္အတြက္ ပုေရဇာတ နိႆယ ပစၥည္း မည္၏။ ၀တၳဳ႐ုပ္က ေက်းဇူးျပဳျခင္းအား ေပၚလြင္ေစရန္ ၀တၳဳ ပုေရဇာတ နိႆယ ပစၥည္း ဟု ေခၚေလ့ ရွိသည္။
စကၡဳ၊ ေသာတ၊ ဃာန၊ ဇိ၀ွာ၊ ကာယဟူေသာ အတြင္းအာယတန ၅-ပါးသည္ ပသာဒ႐ုပ္မ်ား ျဖစ္သည္။ ပၪၥ၀ိညာဏ္စိတ္တို႔၏ မွီရာ ၀တၳဳ႐ုပ္မ်ားလည္း ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ဆ႒မေျမာက္ အာယတနျဖစ္ေသာ မနာယတန (မန + အာယတန) သည္ ပသာဒ အၾကည္႐ုပ္၊ မွီရာ ၀တၳဳ႐ုပ္တို႔ကဲ့သို႔ ႐ုပ္တရား မဟုတ္။ မနာယတနသည္ မေနာဟူေသာ စိတ္ကို ေခၚေသာ အမည္ပင္ျဖစ္၏။ မနာယတန ဆိုသည္မွာ ပၪၥ၀ိညာဏ္ ၅-ပါး (စကၡဳ ၀ိညာဏ္၊ ေသာတ ၀ိညာဏ္၊ ဃာန ၀ိညာဏ္၊ ဇိ၀ွာ ၀ိညာဏ္၊ ကာယ ၀ိညာဏ္)၊ မေနာဓာတ္ႏွင့္ မေနာ ၀ိညာဏဓာတ္ဟူေသာ သိစိတ္ ၇-မ်ိဳး ျဖစ္ေၾကာင္း အဘိဓမၼာ ၀ိဘင္းေဒသနာတြင္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ဤသိစိတ္ ၇-မ်ိဳး အစုအေပါင္းသည္ ၀ိညာဏကၡႏၶာဟုလည္း ဆိုရ၏။ (မေနာဓာတ္ႏွင့္ မေနာ၀ိညာဏဓာတ္တို႔၏ ကြာျခားပံုကို အာရမၼဏပစၥည္း အပိုင္းတြင္ ေဖာ္ျပပါမည္)။
ပၪၥ၀ိညာဏ္စိတ္မ်ာသည္ စကၡဳ၊ ေသာတ၊ ဃာန၊ ဇိ၀ွာ၊ ကာယဟူေသာ ၀တၳဳ႐ုပ္ေပၚတြင္ တည္မွီ၍ ျဖစ္သကဲ့သို႔၊ မေနာဓာတ္ႏွင့္ မေနာ၀ိညာဏဓာတ္ ၂-မ်ိဳးတို႔သည္လည္း ၀တၳဳ႐ုပ္အား တည္မွီ၍ ျဖစ္ၾကသည္။ မေနာဓာတ္ႏွင့္ မေနာ၀ိညာဏဓာတ္တို႔၏ မွီရာ၀တၳဳ႐ုပ္အား အ႒ကထာဆရာက ဟဒယ၀တၳဳ႐ုပ္ဟု အမည္ေပးသည္။ ပ႒ာန္းပါဠိေတာ္တြင္ ဟဒယ၀တၳဳ႐ုပ္ဟု အမည္မတပ္ဘဲ “အၾကင္႐ုပ္ကို မွီ၍ မေနာဓာတ္ႏွင့္ မေနာ၀ိညာဏဓာတ္တို႔ ျဖစ္ၾကကုန္သည္” စသျဖင့္ ေယဘုယ်အားျဖင့္သာ ေဟာၾကားထားပါသည္။
၁၁။ ယံ ႐ူပံ နိႆာယ - အၾကင္ (ဟဒယ၀တၳဳ) ႐ုပ္ကို မွီ၍၊
မေနာဓာတု စ - မေနာဓာတ္သည္၎၊
မေနာ၀ိညာဏဓာတု စ - မေနာ၀ိညာဏ္ဓာတ္သည္၎၊
၀တၱႏၲိ - ျဖစ္ၾကကုန္၏။
တံ ႐ူပံ - ထို (ဟဒယ၀တၳဳ) ႐ုပ္သည္၊
မေနာဓာတုယာ စ - မေနာဓာတ္အား၎၊
မေနာ၀ိညာဏဓာတုယာ စ - မေနာ၀ိညာဏ္ဓာတ္အား၎၊
တံ သမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ - ထိုမေနာဓာတ္, မေနာ၀ိညာဏ္ဓာတ္တို႔ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္တရားတို႔အား၎၊
နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ - တည္ရာမွီရာအျဖစ္ (နိႆယပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
ဘ၀ျဖစ္ဆဲ ပ၀တၱိကာလတြင္ အရင္ျဖစ္ႏွင့္ၿပီးေသာ ဟဒယ၀တၳဳ႐ုပ္ကို မွီ၍ မေနာဓာတ္၊ မေနာ ၀ိညာဏဓာတ္တို႔ ျဖစ္ၾကသျဖင့္ ၀တၳဳပုေရဇာတ နိႆယ ပစၥည္း မည္၏။ အကယ္၍ ဟဒယ၀တၳဳအား အာ႐ံုျပဳ၍ စိတ္ ေစတသိက္မ်ား ျဖစ္ခဲ့ပါက ၀တၳာရမၼဏ နိႆယ ပစၥည္း ဟုဆိုရသည္။ ပဋိသေႏၶအခိုက္တြင္မူ ဟဒယ၀တၳဳ႐ုပ္ႏွင့္ ပဋိသေႏၶစိတ္ (မေနာ၀ိညာဏ္စိတ္) ဆို႔ အတူတၿပိဳင္နက္ ျဖစ္ၾကၿပီး အခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္ အမွီျပဳၾကတယ္။ ထိုစဥ္တြင္ ဟဒယ၀တၳဳသည္ မေနာ၀ိညာဏ္စိတ္အား သဟဇာတ နိႆယပစၥည္း ႏွင့္ ေက်းဇူးျပဳသည္ဟု ဆိုရ၏ (နိႆယပစၥည္း ၀ါက် အမွတ္ ၃)။
နိႆယပစၥေယာတိ -
၁။ စတၱာေရာ ခႏၶာ အ႐ူပိေနာ အညမညံ နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ။
၂။ စတၱာေရာ မဟာဘူတာ အညမညံ နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ။
၃။ ၾသကၠႏၲိကၡေဏ နာမ႐ူပံ အညမညံ နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ။
၄။ စိတၱေစတသိကာ ဓမၼာ စိတၱသမု႒ာနာနံ ႐ူပါနံ နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ။
၅။ မဟာဘူတာ ဥပါဒါ႐ူပါနံ နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ။
၆။ စကၡာယတနံ စကၡဳ၀ိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ။
၇။ ေသာတာယတနံ ေသာတ၀ိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ။
၈။ ဃာနာယတနံ ဃာန၀ိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ။
၉။ ဇိ၀ွာယတနံ ဇိ၀ွာ၀ိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ။
၁၀။ ကာယာယတနံ ကာယ၀ိညာဏဓာတုယာ တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ။
၁၁။ ယံ ႐ူပံ နိႆာယ မေနာဓာတု စ မေနာ၀ိညာဏဓာတု စ ၀တၱႏၲိ၊ တံ ႐ူပံ မေနာဓာတုယာ စ မေနာ၀ိညာဏဓာတုယာ စ တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ။
ေျမႀကီးသည္ သစ္ပင္၏ တည္ရာ မွီရာ ျဖစ္သကဲ့သို႔၊ ပန္းခ်ီကားခ်ပ္သည္ ပန္းခ်ီပံု၏ တည္ရာ မွီရာျဖစ္သကဲ့သို႔ တည္ရာ မွီရာအျဖစ္ အေထာက္အပံ့ေပးျခင္းအား နိႆယပစၥည္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသည္ဟု ေခၚသည္။ နိႆယပစၥည္းအား (၁) အတူ တၿပိဳင္နက္ျဖစ္၍ တည္မွီရာအျဖစ္ ေက်းဇူးျပဳေသာ သဟဇာတ နိႆယ ပစၥည္းႏွင့္ (၂) အရင္ေစာ၍ ျဖစ္ႏွင့္ေသာ မွီရာ၀တၳဳရုပ္တို႔က နာမ္တရားတို႔၏ တည္မွီရာအျဖစ္ ေက်းဇူးျပဳေသာ ပုေရဇာတ နိႆယ ပစၥည္းဟု အၾကမ္းအားျဖင့္ ႏွစ္မ်ိဳး ခြဲျခားႏိုင္သည္။
သဟဇာတပစၥည္းအပိုင္းတြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္အတိုင္း သဟဇာတပစၥည္းတိုင္းသည္ နိႆယပစၥည္းမ်ား ျဖစ္ၾက၍ သဟဇာတ နိႆယ ပစၥည္း မည္၏။ အမွတ္ (၁) မွ (၅) အထိသည္ သဟဇာတ နိႆယ ပစၥည္းမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ အနက္အဓိပၸါယ္မွာ သဟဇာတပစၥည္းႏွင့္ အလားတူပင္ျဖစ္၍ “နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ” ဟု အဆံုးသပ္သည္သာ ကြာျခားသည္။
၁။ စတၱာေရာခႏၶာ အ႐ူပိေနာ- ႐ုပ္မဟုတ္ေသာ (စိတ္ ေစတသိက္)ခႏၶာေလးပါးတို႔သည္၊
အညမညံ- အခ်င္းခ်င္း၊
နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ - တည္ရာမွီရာအျဖစ္ (နိႆယပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၂။ စတၱာေရာ မဟာဘူတာ- မဟာဘုတ္ ေလးပါးတို႔သည္၊
အညမညံ- အခ်င္းခ်င္း၊
နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ - တည္ရာမွီရာအျဖစ္ (နိႆယပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၃။ ၾသကၠႏၲိကၡေဏ နာမ႐ူပံ - ပဋိသေႏၶ အခိုက္တြင္ နာမ္ႏွင့္ ႐ုပ္တို႔သည္၊
အညမညံ- အခ်င္းခ်င္း၊
နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ - တည္ရာမွီရာအျဖစ္ (နိႆယပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၄။ စိတၱေစတသိကာ ဓမၼာ - စိတ္ေစတသိက္တရားတို႔သည္၊
စိတၱသမု႒ာနာနံ ႐ူပါနံ - စိတ္ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ႐ုပ္တရားတို႔အား၊
နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ - တည္ရာမွီရာအျဖစ္ (နိႆယပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၅။ မဟာဘူတာ - မဟာဘုတ္တို႔သည္၊
ဥပါဒါ႐ူပါနံ - ဥပါဒါ႐ုပ္တို႔အား၊
နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ - တည္ရာမွီရာအျဖစ္ (နိႆယပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
အမွတ္ (၆) မွ (၁၀) အထိ ၅-မ်ိဳးအား ၀တၳဳပုေရဇာတ နိႆယ ပစၥည္းဟု ေခၚသည္။ ဤပစၥည္းတို႔၏ အဓိပၸါယ္ကို သေဘာေပါက္ရန္အတြက္ အာ႐ံု၊ ဒြါရ၊ အာယတန၊ ဓာတ္စသည့္ အဘိဓမၼာအေျခခံမ်ားကို နားလည္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။
သိစိတ္ (၀ိညာဏ္) ဟူသည္ “အာ႐ံုကို သိျခင္း” သေဘာျဖစ္၏။ အာ႐ံု (အာရမၼဏ) ဆိုသည္မွာလည္း အဆင္း၊ အသံ၊ အနံ႔၊ အရသာ၊ အေတြ႔အထိ၊ ေတြးႀကံစရာဟူေသာ စိတ္၏ အသိခံတရားမ်ားပင္ ျဖစ္သည္။ စိတ္က အာ႐ံုကို သိသည္ဟု ဆိုရာတြင္ မ်က္စိ၊ နား၊ ႏွာ၊ လွ်ာ၊ ကိုယ္၊ စိတ္ဟူေသာ ဒြါရ ၆-ပါး ၀င္ေပါက္ ထြက္ေပါက္မ်ားမွ သိၾကရျခင္း ျဖစ္သည္။ မွန္အၾကည္ေပၚတြင္ ပံုရိပ္လာထင္သကဲ့သို႔ အာ႐ံုတို႔သည္ ဒြါရ အသီးသီးသို႔ လာထင္၏။ ထိုသို႔လာထင္ေသာ အာ႐ံုမ်ားအား ႏွလံုးသြင္းပါက အာ႐ံုသိစိတ္ ျဖစ္ေပၚသည္။ အာ႐ံုႏွင့္ ဒြါရတို႔သည္ အသိစိတ္တို႔၏ ေပါက္ဖြားရာ၊ ျဖစ္တည္ရာ၊ ပင္မရင္းျမစ္မ်ား ( source, bases) ျဖစ္ၾကသည္။ ယင္းတို႔အား ပါဠိဘာသာျဖင့္ “အာယတန” ဟု ေခၚ၏။ အာ႐ံု ၆-ပါးသည္ ျပင္ပျဖစ္တည္ရာ (ဗဟိရာယတန) ျဖစ္၍၊ ဒြါရ ၆-ပါးသည္ အတြင္းျဖစ္တည္ရာ (အဇၩတၱိကာယတန) ျဖစ္သည္။
အဆင္း၊ အသံ၊ အနံ႔၊ အရသာ၊ အေတြ႔အထိဟူေသာ အာ႐ံု ၅-ပါး (ပၪၥာ႐ံု = ပၪၥ + အာရမၼဏ) တို႔သည္ ႐ုပ္တရားမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ မ်က္စိ၊ နား၊ ႏွာ၊ လွ်ာ၊ ကိုယ္ဟူေသာ ဒြါရ ၅-ပါးသည္ အာ႐ံု ၅-ပါးတို႔ ထင္လာႏိုင္ေသာ အၾကည္ဓာတ္ ပသာဒ႐ုပ္တရားမ်ား ျဖစ္သည္။ ထိုပသာဒ႐ုပ္ ၅-ပါးအား တည္မွီ၍ ျမင္သိစိတ္၊ ၾကားသိစိတ္စသည့္ အာ႐ံု ၅-ပါးသိစိတ္ (ပၪၥ၀ိညာဏ္စိတ္) တုိ႔ ျဖစ္ၾက၍ မွီရာ ၀တၳဳရုပ္ ၅-ပါးဟုလည္း ဆိုရ၏။ ဤပသာဒ႐ုပ္ ၅-ပါး (တနည္း) ၀တၳဳ႐ုပ္ ၅-ပါး (တနည္း) အတြင္း အာယတန ႐ုပ္တရား ၅-ပါးတို႔သည္ ပၪၥ၀ိညာဏ္စိတ္တို႔အား တည္ရာမွီရာအျဖစ္ နိႆယပစၥည္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳ ေနၾကပါသည္။
၆။ စကၡာယတနံ - မ်က္စိအၾကည္ဟူေသာ ျဖစ္တည္ရာသည္
စကၡဳ၀ိညာဏဓာတုယာ - ျမင္သိစိတ္အား(၎)
တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ - ထိုျမင္သိစိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္တရားတို႔အား၎၊
နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ - တည္ရာမွီရာအျဖစ္ (နိႆယပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၇။ ေသာတာယတနံ - နားအၾကည္ဟူေသာ ျဖစ္တည္ရာသည္
ေသာတ၀ိညာဏဓာတုယာ - ၾကားသိစိတ္အား(၎)
တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ - ထိုၾကားသိစိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္တရားတို႔အား၎၊
နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ - တည္ရာမွီရာအျဖစ္ (နိႆယပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၈။ ဃာနာယတနံ - ႏွာေခါင္းအၾကည္ဟူေသာ ျဖစ္တည္ရာသည္
ဃာန၀ိညာဏဓာတုယာ - နံသိစိတ္အား(၎)
တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ - ထိုနံသိစိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္တရားတို႔အား၎
နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ - တည္ရာမွီရာအျဖစ္ (နိႆယပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၉။ ဇိ၀ွါယတနံ - လွ်ာအၾကည္ဟူေသာ ျဖစ္တည္ရာသည္
ဇိ၀ွါ၀ိညာဏဓာတုယာ - အရသာသိစိတ္အား(၎)
တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ - ထိုအရသာသိစိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္တရားတို႔အား၎၊
နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ - တည္ရာမွီရာအျဖစ္ (နိႆယပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
၁၀။ ကာယာယတနံ - ကိုယ္အၾကည္ဟူေသာ ျဖစ္တည္ရာသည္
ကာယ၀ိညာဏဓာတုယာ - ေတြ႔ထိသိစိတ္အား(၎)
တံသမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ - ထိုေတြ႔ထိသိစိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္တရားတို႔အား၎၊
နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ - တည္ရာမွီရာအျဖစ္ (နိႆယပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
ဤအမွတ္ ၆ မွ ၁၀ အထိ နိႆယပစၥည္းမ်ားသည္ အရင္ႀကိဳ၍ ျဖစ္ႏွင့္ေသာ စကၡဳ၊ ေသာတ၊ ဃာန၊ ဇိ၀ွာ၊ ကာယဟူေသာ ၀တၳဳ႐ုပ္တို႔အား အမွီျပဳ၍ ၀ိညာဏဓာတ္အား ေက်းဇူးျပဳေပးသည့္အတြက္ ပုေရဇာတ နိႆယ ပစၥည္း မည္၏။ ၀တၳဳ႐ုပ္က ေက်းဇူးျပဳျခင္းအား ေပၚလြင္ေစရန္ ၀တၳဳ ပုေရဇာတ နိႆယ ပစၥည္း ဟု ေခၚေလ့ ရွိသည္။
စကၡဳ၊ ေသာတ၊ ဃာန၊ ဇိ၀ွာ၊ ကာယဟူေသာ အတြင္းအာယတန ၅-ပါးသည္ ပသာဒ႐ုပ္မ်ား ျဖစ္သည္။ ပၪၥ၀ိညာဏ္စိတ္တို႔၏ မွီရာ ၀တၳဳ႐ုပ္မ်ားလည္း ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ဆ႒မေျမာက္ အာယတနျဖစ္ေသာ မနာယတန (မန + အာယတန) သည္ ပသာဒ အၾကည္႐ုပ္၊ မွီရာ ၀တၳဳ႐ုပ္တို႔ကဲ့သို႔ ႐ုပ္တရား မဟုတ္။ မနာယတနသည္ မေနာဟူေသာ စိတ္ကို ေခၚေသာ အမည္ပင္ျဖစ္၏။ မနာယတန ဆိုသည္မွာ ပၪၥ၀ိညာဏ္ ၅-ပါး (စကၡဳ ၀ိညာဏ္၊ ေသာတ ၀ိညာဏ္၊ ဃာန ၀ိညာဏ္၊ ဇိ၀ွာ ၀ိညာဏ္၊ ကာယ ၀ိညာဏ္)၊ မေနာဓာတ္ႏွင့္ မေနာ ၀ိညာဏဓာတ္ဟူေသာ သိစိတ္ ၇-မ်ိဳး ျဖစ္ေၾကာင္း အဘိဓမၼာ ၀ိဘင္းေဒသနာတြင္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ဤသိစိတ္ ၇-မ်ိဳး အစုအေပါင္းသည္ ၀ိညာဏကၡႏၶာဟုလည္း ဆိုရ၏။ (မေနာဓာတ္ႏွင့္ မေနာ၀ိညာဏဓာတ္တို႔၏ ကြာျခားပံုကို အာရမၼဏပစၥည္း အပိုင္းတြင္ ေဖာ္ျပပါမည္)။
ပၪၥ၀ိညာဏ္စိတ္မ်ာသည္ စကၡဳ၊ ေသာတ၊ ဃာန၊ ဇိ၀ွာ၊ ကာယဟူေသာ ၀တၳဳ႐ုပ္ေပၚတြင္ တည္မွီ၍ ျဖစ္သကဲ့သို႔၊ မေနာဓာတ္ႏွင့္ မေနာ၀ိညာဏဓာတ္ ၂-မ်ိဳးတို႔သည္လည္း ၀တၳဳ႐ုပ္အား တည္မွီ၍ ျဖစ္ၾကသည္။ မေနာဓာတ္ႏွင့္ မေနာ၀ိညာဏဓာတ္တို႔၏ မွီရာ၀တၳဳ႐ုပ္အား အ႒ကထာဆရာက ဟဒယ၀တၳဳ႐ုပ္ဟု အမည္ေပးသည္။ ပ႒ာန္းပါဠိေတာ္တြင္ ဟဒယ၀တၳဳ႐ုပ္ဟု အမည္မတပ္ဘဲ “အၾကင္႐ုပ္ကို မွီ၍ မေနာဓာတ္ႏွင့္ မေနာ၀ိညာဏဓာတ္တို႔ ျဖစ္ၾကကုန္သည္” စသျဖင့္ ေယဘုယ်အားျဖင့္သာ ေဟာၾကားထားပါသည္။
၁၁။ ယံ ႐ူပံ နိႆာယ - အၾကင္ (ဟဒယ၀တၳဳ) ႐ုပ္ကို မွီ၍၊
မေနာဓာတု စ - မေနာဓာတ္သည္၎၊
မေနာ၀ိညာဏဓာတု စ - မေနာ၀ိညာဏ္ဓာတ္သည္၎၊
၀တၱႏၲိ - ျဖစ္ၾကကုန္၏။
တံ ႐ူပံ - ထို (ဟဒယ၀တၳဳ) ႐ုပ္သည္၊
မေနာဓာတုယာ စ - မေနာဓာတ္အား၎၊
မေနာ၀ိညာဏဓာတုယာ စ - မေနာ၀ိညာဏ္ဓာတ္အား၎၊
တံ သမၸယုတၱကာနၪၥ ဓမၼာနံ - ထိုမေနာဓာတ္, မေနာ၀ိညာဏ္ဓာတ္တို႔ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္တရားတို႔အား၎၊
နိႆယပစၥေယန ပစၥေယာ - တည္ရာမွီရာအျဖစ္ (နိႆယပစၥည္းျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳသည္။
ဘ၀ျဖစ္ဆဲ ပ၀တၱိကာလတြင္ အရင္ျဖစ္ႏွင့္ၿပီးေသာ ဟဒယ၀တၳဳ႐ုပ္ကို မွီ၍ မေနာဓာတ္၊ မေနာ ၀ိညာဏဓာတ္တို႔ ျဖစ္ၾကသျဖင့္ ၀တၳဳပုေရဇာတ နိႆယ ပစၥည္း မည္၏။ အကယ္၍ ဟဒယ၀တၳဳအား အာ႐ံုျပဳ၍ စိတ္ ေစတသိက္မ်ား ျဖစ္ခဲ့ပါက ၀တၳာရမၼဏ နိႆယ ပစၥည္း ဟုဆိုရသည္။ ပဋိသေႏၶအခိုက္တြင္မူ ဟဒယ၀တၳဳ႐ုပ္ႏွင့္ ပဋိသေႏၶစိတ္ (မေနာ၀ိညာဏ္စိတ္) ဆို႔ အတူတၿပိဳင္နက္ ျဖစ္ၾကၿပီး အခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္ အမွီျပဳၾကတယ္။ ထိုစဥ္တြင္ ဟဒယ၀တၳဳသည္ မေနာ၀ိညာဏ္စိတ္အား သဟဇာတ နိႆယပစၥည္း ႏွင့္ ေက်းဇူးျပဳသည္ဟု ဆိုရ၏ (နိႆယပစၥည္း ၀ါက် အမွတ္ ၃)။
1 comments:
သာဓု သာဓု သာဓု
Post a Comment